ẨM THỰC

Thuốc giảm cân “chặn carb” (carb blocker) là gì? Có nên sử dụng không?

By Dao Chi Anh

Thuốc giảm cân “chặn carb” (carb blocker) là gì? Có nên sử dụng không?

Nếu đơn giản chỉ cần uống thuốc mà vẫn giảm cân thì quả là diệu kỳ . Ai chẳng muốn không phải thay đổi chế độ ăn, không phải tập, mà vẫn giảm cân?

Nhưng thực tế là, đối với giảm cân và sức khỏe nói chung, không có gì là đường tắt cả, và bất cứ sản phẩm hay phương pháp gì mà cho rằng có thể giúp bạn giảm cân nhanh mà không phải thay đổi chế độ ăn hay lối sống thì đều là giả dối hết.

Trước hết chúng ta hãy cùng tìm hiểu về thuốc giảm cân chặn carb là gì và cách hoạt động của nó, trước khi đánh giá một cách chân thật (và khách quan) là bạn có cần nó để giảm cân hay không

Thuốc Chặn Carb (Carb Blocker) Là Gì? Chúng Hoạt Động Như Thế Nào?

Theo thông tin trên nhãn sản phẩm, Các thuốc chặn carb được chiết xuất từ đậu trắng có chức năng “chặn” một số (không phải tất cả) các enzyme/men tiêu hoá carb trong hệ tiêu hoá để các chuỗi carb phức từ thức ăn không được chia nhỏ ra thành carb đơn trong quá trình tiêu hoá và hấp thụ vào người. Như vậy, theo lý thuyết, thức ăn giàu carb sau khi ăn vào sẽ không được hấp thụ mà xuống thẳng ruột già để được đào thải ra cùng các chất không tiêu khác (như chất xơ).

Tuy nhiên, thực tế là các thuốc chặn carb chỉ có thể giảm sự hấp thụ của carb phức từ rau, củ, quả, ngũ cốc… mà lại không ảnh hưởng đến sự hấp thụ của carb đơn (đường, bánh kẹo, thức ăn chế biến sẵn, nước quả, nước ngọt…) - trong khi carb đơn mới là lý do hàng đầu dẫn đến tăng cân, bệnh béo phì và tiểu đường do chúng ít chất xơ, ít dinh dưỡng nhưng lại nhiều calo và dễ hấp thụ/tiêu hoá nhanh.

Thuốc Chặn Carb Hiệu Quả Đến Mức Nào?

Đa số các thuốc chặn carb thực chất chỉ chặn được 50-65% các men tiêu hoá carb. Kể cả với thuốc chặn carb mạnh nhất có thể chặn 95% men tiêu hoá carb thì theo 1 nghiên cứu trên người, cũng chỉ giảm được 7% lượng carb được hấp thụ. 93% carb còn lại vẫn sẽ được hấp thụ, chỉ là trong thời gian lâu hơn so với không dùng thuốc.

Với những thí nghiệm kéo dài 4-12 tuần trên những người sử dụng thuốc chặn carb, thì nhóm người có sử dụng chỉ giảm cân từ 1-2.5kg so với nhóm người không sử dụng (và không có điều chỉnh gì khác về chế độ ăn/tập) - đây là lượng giảm khá nhỏ so với thời gian áp dụng (4-12 tuần), và được cho là phương pháp giảm cân kém hiệu quả.

Như vậy là lượng mỡ giảm đi với thuốc chặn carb không đáng kể so với phương pháp điều chỉnh ăn uống kết hợp với chế độ tập luyện đều đặn để tạo hao hụt năng lượng, do với chế độ ăn và tập phù hợp, có thể giảm 500g-1kg/tuần một cách an toàn và lành mạnh, trong khi với thuốc chặn carb chỉ giảm đến 2.5kg sau 12 tuần.

Chưa hết. Thuốc chặn carb, như đã nói trên, chỉ có thể ức chế sự hấp thụ của các loại chuỗi carb phức và không ảnh hưởng đến carb đơn. Trong khi carb phức mới bao gồm nhiều dinh dưỡng quan trọng và cần thiết cho sức khoẻ và sức đề kháng cân bằng (nhiều loại vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hoá đều có sẵn trong carb phức như rau, củ, quả, ngũ cốc nguyên hạt).

Vì vậy, nếu bạn uống thuốc chặn carb, bạn sẽ đào thải cả những dinh dưỡng quan trọng từ carb phức ra khỏi người và cơ thể có thể sẽ bị hao hụt dinh dưỡng, dẫn đến sức đề kháng yếu đi và khả năng tập trung, năng suất tập luyện, làm việc cũng giảm đi nhiều. Trong khi những loại carb đơn không có dinh dưỡng, chỉ có đường/calo, hấp thụ siêu nhanh, làm tăng đường huyết nhanh, thì lại đa số không bị ảnh hưởng bởi các loại thuốc chặn carb.

Thuốc Chặn Carb Có An Toàn Không?

Chúng ta chỉ có thể kết luận một loại thuốc thực sự an toàn khi sau nhiều thử nghiệm với thuốc trên nhiều loại người khác nhau (trên cả nam giới và nữ giới, cả người vận động và không vận động, người từ các vùng địa lý khác nhau…), thực hiện tại nhiều phòng thí nghiệm khác nhau, qua một thời gian dài (nhiều tháng đến nhiều năm), đều mang lại kết quả tương tự là không gây ra tác dụng gì tiêu cực đến cơ thể.

Tuy nhiên với thuốc chặn carb, hiện tại đa số các thí nghiệm là trên chuột và mới có rất ít thí nghiệm trên người, với số lượng người thí nghiệm cũng quá nhỏ để thực sự đại diện cho đại đa số. Chưa nói đến các thí nghiệm hạn chế này đều được tài trợ bởi những công ty sản xuất thuốc chặn carb, nên độ khách quan sẽ kém.

Các thí nghiệm mới chỉ giới hạn trong khoảng thời gian 4-12 tuần nên tác dụng lâu dài của thuốc đối với sức khỏe là chưa được biết đến.

Dù được cho là “an toàn” khi sử dụng trong thời gian ngắn hạn theo liều cho phép, nhưng thuốc chặn carb có nhiều tác dụng phụ gây khó chịu, đủ để nhiều người cảm thấy phải ngừng sử dụng thuốc, ví dụ như: đầy bụng, đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy (do nhiều khả năng tiêu hoá thức ăn kém đi từ việc ức chế các loại men tiêu hoá carb).

Cuối cùng, không thể không nói đến một thực tế là rất nhiều thuốc giảm cân nói chung và thuốc chặn carb nói riêng không liệt kê 100% các thành phần trên nhãn, do họ hay thêm những thành phần dược để tăng độ hiệu quả của thuốc, nhưng lại bị cấm trong thực phẩm chức năng.

Vì vậy khi bạn mua thuốc giảm cân, chỉ một mình thông tin trên nhãn nhiều khi chưa đủ để kết luận là sản phẩm có an toàn hay không. Bạn còn phải nghiên cứu kĩ về nhà sản xuất, và đọc các bài báo khách quan của các bên thứ 3 về nghiên cứu và thí nghiệm lâm sàng trên sản phẩm của họ. Việc này đa số chúng ta sẽ không làm (và không đủ trình độ để hiểu), do đó chúng ta cũng không nên dễ dàng tin tưởng và mua thuốc giảm cân nói chung và thuốc chặn carb nói riêng, đặc biệt là từ những người bán hàng không có trình độ, bằng cấp liên quan đến Y tế, dược, và dinh dưỡng.

Carb Không Phải Là Kẻ Thù

Những năm gần đây, đã quá nhiều gán mác carb là một “kẻ xấu” gây tích mỡ, tăng cân, và tìm mọi cách để loại bỏ nhóm thức ăn carb khỏi thực đơn, thậm chí lo lắng khi chẳng may ăn một bữa “nhiều carb”, gây ảnh hưởng tâm lý nói chung và thói quen ăn uống lành mạnh nói riêng.

Thực tế là carb là một nhóm dinh dưỡng quan trọng SỐ 1 đối với sức khỏe, do chúng là nguồn năng lượng chính và ưu tiên của cơ thể để duy trì sức sống, đặc biệt là để nuôi não bộ, và là nguồn năng lượng chính cho hoạt động trong ngày hoặc khi vận động thể chất, và cũng là thức ăn chính của hệ khuẩn có lợi trong ruột để duy trì sức khỏe đường ruột nói riêng và sức đề kháng nói chung (ngày càng nhiều nghiên cứu kết luận sự liên quan mật thiết giữa sức khỏe đường ruột và sức đề kháng nói chung).

Carb không chỉ là đường, là bánh mì hay cơm. Carb còn là hoa quả, rau củ, chất xơ, ngũ cốc… bao gồm vô số dinh dưỡng dễ hấp thụ và cần thiết (vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hoá…) cho cơ thể hoạt động tối ưu và cân bằng cả về trao đổi chất lẫn cân bằng hormone và duy trì sức đề kháng. Không có carb, chúng ta sẽ không thể tập trung và khả năng hoạt động trí tuệ cũng bị giảm sút.

Một mình carb không có khả năng gây tăng cân. Cũng như một mình protein hay chất béo cũng không gây tăng cân. Chúng ta chỉ tăng cân khi ăn thừa calo so với mức cơ thể cần thiết. Quá trình chuyển đổi carb thành mỡ cũng là một quá trình phức tạp và kém hiệu quả, nên cơ thể sẽ luôn ưu tiên đốt hết carb thành năng lượng. Chỉ khi chúng ta không tiêu hết năng lượng ăn vào, cơ thể mới buộc phải tích lượng năng lượng thừa từ carb/protein/chất béo thành mô mỡ.

Chính vì thế, theo khuyến cáo từ bác sĩ và các tổ chức sức khỏe thế giới, chúng ta mỗi ngày nên ăn 45-50% năng lượng từ nguồn thức ăn giàu carb.

Để duy trì cân nặng hay giảm cân, không có “phương thuốc thuốc kỳ diệu” nào có thể thay thế một chế độ ăn lành mạnh, bao gồm cả carb, protein và chất béo, kết hợp với lối sống lành mạnh với hoạt động thể chất mỗi ngày (tổng cộng ít nhất 150 phút vận động cường độ nhẹ đến vừa mỗi tuần) để cân bằng năng lượng hấp thụ với năng lượng tiêu hao.

Nếu bạn muốn giảm cân hoặc sợ bị tăng cân, bạn không cần loại bỏ carb hoặc tìm cách chặn carb, hãy làm theo chiến lược ăn carb “thông minh” sau đây nhé!

Cách Ăn Carb Thông Minh Để Duy Trì Sức Khỏe Và Không Ảnh Hưởng Tới Cân Nặng

Chọn carb phức nhiều hơn carb đơn

Trong mỗi bữa ăn, hãy ưu tiên ăn nhiều carb phức hơn carb đơn, hoặc thay thế hoàn toàn carb đơn bằng carb phức. Các loại carb phức phổ biến bao gồm những loại thức ăn tự nhiên toàn phần như: Rau, củ, quả, hạt, đỗ, ngũ cốc nguyên hạt, lúa mì nguyên cám, gạo lứt… sẽ vừa lâu tiêu, vừa không gây tăng đường huyết nhanh, khiến cho bạn không bị ăn nhiều hơn cần thiết và no lâu hơn.

Các loại carb đơn giàu calo, kém dinh dưỡng và hấp thụ nhanh từ thức ăn như đường, mật ong, bánh kẹo, nước quả, nước ngọt có ga, thức ăn chế biến sẵn… cần được hạn chế tối đa. (Đọc thêm về tinh bột kháng tại đây)

Ăn carb kèm với Protein và Chất Béo lành mạnh

Cách tốt nhất để ăn bất cứ loại carb nào (kể cả carb phức), là ăn kèm với protein (từ nguồn thực vật như thịt, trứng, cá hoặc nguồn thực vật như đậu, hạt) và chất béo lành mạnh (từ các loại hạt, lạc, bơ hạt, quả bơ…). Khi đó bạn sẽ không những mau no hơn, mà còn cảm thấy thoả mãn hơn, tránh được khả năng ăn nhiều carb hơn cần thiết, dẫn đến thừa calo, có thể dừng ăn khi khối lượng thức ăn vào vừa đủ. Nếu ăn carb (đặc biệt là carb đơn) một mình, cơ thể sẽ lâu cảm thấy no hơn, và dẫn đến khả năng bạn ăn nhiều hơn mức cần thiết, dẫn đến tăng cân. Ví dụ điển hình là hiện tượng “ăn vặt” các loại bánh, bim bim… khi đói.

Ngoài ra khi ăn carb cùng protein và chất béo, sự hấp thụ carb cũng sẽ chậm, dẫn đến đường tăng chậm và đều hơn so với lúc ăn carb không.

Ăn carb trước và sau khi vận động

Nếu bạn vận động, hãy ăn carb ít nhất 2-4 tiếng trước khi vận động và trong vòng 2 tiếng sau vận động. Như vậy, cơ bắp sẽ được nạp đầy đủ dự trữ glycogen để bạn có thể vận động với năng suất tối đa, dẫn đến khả năng đốt calo, đốt mỡ và hình thành mô cơ mới mạnh hơn. Sau khi tập, cũng cần một lượng carb nhất định để có thể hồi phục cơ bắp, nạp lại dự trữ glycogen đã tiêu hao khi tập để không bị đau mỏi cơ và mệt mỏi, tạo đủ năng lượng cho những hoạt động còn lại trong ngày và buổi tập sau.

Vậy trên là tất cả những gì bạn cần biết về thuốc chặn carb và cách ăn carb thông minh cho sức khoẻ và cân nặng tối ưu. Qua đó, bạn hãy tự rút ra cho mình kết luận về việc sử dụng thuốc giảm cân hay thuốc chặn carb, đồng thời chia sẻ hoặc đóng góp lời khuyên cho những ai đang quan tâm về vấn đề này nhé!

About the author

Đào Chi Anh là Founder của HER, ngoài việc kinh doanh, cô còn là một HLV Fitness, Pilates và Dinh Dưỡng cá nhân. Cô đã được nhận chứng chỉ quốc tế về Tư vấn Dinh dưỡng, Tư vấn Thể hình và Pilates từ những chương trình đào tạo uy tín tại Mỹ và Canada. Cô cũng đã tốt nghiệp bằng Diploma (Cao Đẳng) về Sức khỏe Dinh Dưỡng của Anh Quốc và là một HLV Fitness cá nhân được cấp chứng chỉ bởi ISSA (Hoa Kỳ).

Hãy theo dõi Chi Anh trên mạng xã hội tại:

IG: @daochianh,

LinkedIn: @chianhdao,

FB: @daochianh