SỐNG KHỎE

Đột quỵ và đột tử khác nhau. Bạn đã biết chưa?

By Đỗ Hạnh Trang

Đột quỵ và đột tử khác nhau. Bạn đã biết chưa?

Đột quỵ và đột tử do tim là hai thuật ngữ dùng để mô tả các tình trạng cấp cứu của não và tim, với đặc điểm biểu hiện chung là diễn tiến đột ngột, dễ dẫn đến tử vong tức thời nếu không được nhận diện và xử trí kịp thời. Hãy lắng nghe bác sĩ của Her giải thích sự khác nhau giữa hai bệnh lý này nhé!

Điểm Giống Nhau Giữa Đột Quỵ Và Đột Tử

Khởi phát đột ngột và diễn biến nhanh

Sở dĩ nhiều người nhầm lẫn đột quỵ và đột tử với nhau vì hai bệnh lý này đều diễn biến rất nhanh chóng và đột ngột. Buổi sáng có thể vẫn khỏe mạnh và sinh hoạt bình thường, buổi chiều đã đổ bệnh và phải nhập viện, thậm chí có nguy cơ tử vong.

Ngày càng phổ biến và trẻ hóa

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 người bị đột quỵ. Đột tử chiếm 15% tổng số ca tử vong trong lãnh thổ của Hoa Kỳ. Những con số này nhảy vọt không ngừng qua các năm. Mặt khác, nếu như trước đây hầu hết bệnh nhân là người cao tuổi thì giờ đây, số lượng bệnh nhân trung niên ngày càng tăng lên. Thậm chí, hai bệnh lý này có thể xảy ra ở người 25 – 35 tuổi. Hoa hậu Thu Thủy đột quỵ ở tuổi 45, cầu thủ 29 tuổi Christian Eriksen ngừng tim ngay trên sân bóng là những minh chứng rõ ràng nhất.

Nguy cơ tử vong và di chứng cao

Đột tử là nguyên nhân tử vong ở 325.000 người dân Hoa Kỳ mỗi năm. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2018, số người tử vong vì đột quỵ tại Việt Nam là 81.782 người, chiếm 16% tổng số ca tử vong. 81% số người sống sót sau đột quỵ không thể sinh hoạt bình thường như trước đây. Di chứng yếu liệt hoặc rối loạn ý thức khiến họ phải phụ thuộc một phần hoặc hoàn toàn vào người thân.

Thường xảy ra ở người có yếu tố nguy cơ cao

- Tuổi cao

- Hút thuốc lá, thuốc lào

- Uống rượu bia

- Lười vận động

- Thừa cân, béo phì

- Có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, đái tháo đường, rối loạn nhịp tim

- Có người thân trong gia đình bị bệnh tim mạch từ sớm

Mặc dù vậy, hai bệnh lý này hoàn toàn có thể xảy ra ở những người tưởng chừng như rất khỏe mạnh. Đó là vì họ chưa phát hiện các bệnh lý tiềm ẩn bên trong cơ thể. Họ có thể chưa quan tâm tới sức khỏe nên không đi kiểm tra sức khỏe thường xuyên hoặc do bệnh lý bẩm sinh khó phát hiện. Đột quỵ vì xuất huyết não ở bệnh nhân trẻ tuổi có dị dạng mạch máu não là một ví dụ.

Cấp cứu càng sớm càng tốt

Đây là điểm chung quan trọng giữa đột quỵ và đột tử. Bệnh nhân được điều trị càng sớm thì khả năng sống sót và phục hồi càng tốt. Thời gian vàng để cấp cứu bệnh nhân đột quỵ là 3h, tính từ lúc xuất hiện triệu chứng đầu tiên tới khi đưa được bệnh nhân đến bệnh viện. Đối với đột tử, thời gian cấp cứu thậm chí được tính bằng phút.

Đột Quỵ Và Đột Tử Là 2 Bệnh Lý Khác Nhau

Mặc dù có nhiều điểm giống nhau nhưng đột quỵ và đột tử vẫn là 2 bệnh lý riêng biệt.

Đột quỵ (stroke) hay còn gọi là tai biến mạch máu não có nguyên nhân tại não bộ. Mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc chảy máu dẫn đến tế bào não thiếu hụt trầm trọng oxy. Trong trường hợp mạch máu bị tắc nghẽn (thuật ngữ Y học là nhồi máu não) triệu chứng sẽ diễn biến từ từ và nặng dần. Tuy nhiên, nếu mạch máu bị vỡ, dẫn đến chảy máu ồ ạt, bệnh nhân sẽ đột ngột ngất xỉu, sau đó hôn mê sâu, thậm chí tử vong nhanh chóng. Khi đột quỵ, đa phần tim bệnh nhân vẫn co bóp bình thường.

Trong khi đó, đột tử (sudden cardiac arrest) xảy ra tại tim, khi tim ngừng đập đột ngột hoặc đập bất thường không theo nhịp đều đặn. Nguyên nhân thường do bệnh lý mạch vành (nhồi máu cơ tim), suy tim, bất thường cấu trúc của tim… Khi tim ngừng đập hoặc đập bất thường, các cơ quan khác trong cơ thể như não, phổi, thận, gan sẽ bị thiếu oxy và tổn thương. Triệu chứng ngất xỉu và hôn mê khi đột tử chính là do tim không thể co bóp để cung cấp đủ oxy cho não bộ.

Dấu Hiệu Nhận Biết Đột Quỵ Và Đột Tử

Vậy câu hỏi đặt ra là làm thế nào để xác định đây là đột quỵ hay đột tử. Những dấu hiệu ban đầu dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt 2 bệnh lý này đồng thời nhanh chóng di chuyển bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.

Đột tử. Thường có triệu chứng báo hiệu mơ hồ. Bạn có thể cảm thấy nặng ngực, khó thở, tim đập nhanh, mạnh và mệt mỏi. Sau đó, đột ngột ngất xỉu và có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Đột quỵ. Bạn có thể đau đầu âm ỉ, tăng dần hoặc dữ dội ngay từ đầu. Kèm theo đó là chóng mặt, tê bì, vận động yếu tay chân nửa người bên trái hoặc phải, nhìn mờ, khó nói, méo miệng hoặc lơ mơ, không tỉnh táo. Nếu các triệu chứng xuất hiện rồi tự hết trong vòng 24h thì được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua. Khi đột quỵ thực sự, các triệu chứng sẽ tiến triển nặng hơn từng giờ. Trường hợp đột quỵ do nguyên nhân xuất huyết mạch não thường diễn biến nhanh với biểu hiện đột ngột ngất xỉu, hôn mê, thậm chí tử vong.

Đột quỵ và đột tử là hai bệnh lý khác nhau. Đột quỵ liên quan đến não bộ còn đột tử có nguyên nhân tại tim. Bạn đừng nhầm lẫn và nên sáng suốt nhận biết các dấu hiệu ban đầu để phân biệt hai căn bệnh nguy hiểm này nhé!

About the author

Hạnh Trang là bác sĩ nhưng không theo đuổi màu áo blouse trắng. Cô quyết định trở thành cây viết tự do về sức khỏe. Thay vì kê đơn chữa bệnh, cô muốn dùng kiến thức y học và con chữ để giúp mọi người sống khỏe mạnh theo đúng định nghĩa của nó: đủ đầy về thể chất, tinh thần và xã hội.

Theo dõi Hạnh Trang tại: https://hanhtrang.co/