ẨM THỰC

Tác dụng của cây sen mà bạn có thể chưa biết

By Ngọc Anh

Tác dụng của cây sen mà bạn có thể chưa biết

Cây hoa sen có tên khoa học là Nelumbo nucifera. Hoa sen được trồng ở nhiều nơi trên thế giới nhưng đặc biệt là ở Châu Á, bao gồm cả Ấn Độ và Đông Nam Á.

Cây hoa sen đã được sử dụng như một loại thực phẩm châu Á từ hàng ngàn năm trước. Thân và củ sen thường được thêm vào các món súp và món xào, còn lá, hoa và hạt của thường được sử dụng làm trà, hoặc nấu các loại chè.

Ngoài ra, thân, hạt, lá và hoa của nó từ lâu đã được sử dụng trong các chế phẩm y học cổ truyền. Hoa sen được sử dụng để điều trị tiêu chảy, nhiễm trùng, ho, cao huyết áp, sốt và các bệnh khác.

Ngày nay, các nhà nghiên cứu đặc biệt quan tâm đến rất nhiều hợp chất có lợi được tìm thấy trong hoa sen, như flavonoid và alkaloid. Dưới đây là những lợi ích cùng với những điều cần lưu ý khi sử dụng hoa sen.

Tác dụng của cây sen mà bạn có thể chưa biết

Có đặc tính chống oxy hóa

Cây hoa sen chứa nhiều hợp chất flavonoid và alkaloid có thể hoạt động như chất chống oxy hóa. Chất chống oxy hóa giúp trung hòa các phân tử phản ứng được gọi là các gốc tự do. Nếu các gốc tự do tích tụ trong cơ thể bạn, chúng có thể gây ra stress oxy hóa, làm tổn thương các tế bào và góp phần phát triển bệnh.

Một số hợp chất chống oxy hóa trong hoa sen bao gồm kaempferol, catechin, axit chlorogenic và quercetin. Chất chống oxy hóa của hoa sen tập trung nhiều nhất ở hạt và lá.

Đặc biệt, chúng có tác dụng chống ung thư, chống lại bệnh Alzheimer và ngăn ngừa tổn thương gan. Một nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy lá, cánh hoa và nhị hoa – bộ phận tạo ra phấn hoa của cây – có hoạt tính chống oxy hóa mạnh và ức chế các enzym liên quan đến bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu trên người về tác dụng chống oxy hóa và ngăn ngừa bệnh tật của hoa sen để hiểu rõ hơn về lợi ích tiềm năng của nó.

Giúp đẹp da và làm chậm quá trình lão hóa

Hạt sen có chứa một loại enzyme tên L-isoaspartyl methyltransferase giúp phục hồi những tổn thương dưới da, giúp da khỏe, đẹp. L-isoaspartyl methyltransferase còn có nhiều tác dụng làm chậm quá trình lão hóa cho da và cả bên trong cơ thể.

Đặc tính kháng viêm

Các hợp chất trong hoa sen cũng có đặc tính kháng viêm. Viêm mãn tính có thể do nhiễm trùng lâu, tiếp xúc với các chất độc hại, chế độ ăn uống nghèo nàn, hút thuốc và lười vận động. Theo thời gian, chứng viêm có thể làm hỏng các mô và góp phần gây ra các bệnh như tắc nghẽn động mạch và bệnh tim, ung thư và tiểu đường. Các quá trình viêm trong cơ thể của bạn liên quan đến các tế bào được gọi là đại thực bào. Các đại thực bào tiết ra các cytokine chống viêm, là các protein nhỏ báo hiệu các phản ứng miễn dịch.

Các nghiên cứu cho thấy rằng một số hợp chất trong hoa sen, như quercetin và catechin có tác dụng giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các con đường viêm nhiễm này. Chiết xuất từ cả lá và hạt sen đã thể hiện những đặc tính chống viêm này. Một nghiên cứu trên ống nghiệm cho thấy chất chiết xuất từ lá sen có thể ức chế các hợp chất chống viêm, bao gồm yếu tố hoại tử khối u-α (TNF-α), interleukin 6 (IL-6), oxit nitric (NO) và prostaglandin E2 (PGE2). Một nghiên cứu khác trong ống nghiệm sử dụng tế bào chuột cho thấy rằng cả chiết xuất hạt sen và lá đều làm giảm sự biểu hiện của các gen tiền viêm.

Hoạt động như một chất kháng khuẩn

Hoa sen đã được nghiên cứu về tác dụng kháng khuẩn, bao gồm cả việc ngăn ngừa phát triển vi khuẩn trong miệng. Các nghiên cứu cho thấy chiết xuất lá sen có thể chống lại các loài vi khuẩn gây sâu răng và nhiễm trùng nướu. Do đó, chiết xuất từ lá sen có tác dụng như một thành phần trong kem đánh răng và các sản phẩm vệ sinh răng miệng khác.

Giúp giảm lượng đường trong máu

Các nghiên cứu trên động vật cho thấy các hợp chất trong hoa sen có thể giúp giảm lượng đường trong máu. Lượng đường trong máu cao phổ biến ở những người mắc bệnh tiểu đường và có nguy cơ dẫn đến các biến chứng. Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất lá sen làm giảm lượng đường trong máu ở thỏ mắc bệnh tiểu đường nhiều hơn đáng kể so với một loại thuốc điều trị tiểu đường thông thường. Một nghiên cứu khác cho thấy những con chuột được uống chiết xuất từ hạt sen đã giảm lượng đường trong máu. Ngoài ra, nghiên cứu trên chuột mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cho thấy polysaccharide, một loại carbohydrate, từ lá sen làm giảm lượng đường trong máu lúc đói. Các nhà nghiên cứu cho rằng tác dụng chống bệnh tiểu đường của chất chiết xuất từ hoa sen là bắt nguồn từ các chất chống oxy hóa có trong đó.

Cầm máu

Sự phân hủy flavonoid và alkaloid trong lá sen được cho là giúp tăng cường tác dụng cầm máu thông qua hoạt tính của aglycon flavonol. Có lẽ vì thế nên từ lâu người ta hay sử dụng các bộ phận của sen làm vị thuốc cầm máu trong y học cổ truyền.

Có nhiều công dụng trong thực phẩm

Với những lợi ích sức khỏe của hoa sen, bạn có thể thêm các thành phần của hoa sen vào nhiều công thức nấu ăn để tăng hàm lượng dinh dưỡng của chúng. Thêm ngó sen vào món ăn có thể biến chúng từ món ăn bình thường thành món ăn chức năng, là những thực phẩm có chứa các thành phần có tác dụng tích cực cho sức khỏe. Ví dụ, các nhà khoa học đã thử thêm bột củ sen vào xúc xích để tăng hàm lượng chất xơ và chất chống oxy hóa mà không làm giảm chất lượng hay hương vị.

Tương tự, bột hạt sen đã được sử dụng thay thế bột mì trong bánh quy để thêm các đặc tính tăng cường sức khỏe. Một nghiên cứu cho thấy rằng bánh quy làm bằng bột này được dung nạp tốt và được yêu thích bởi hầu hết những người tham gia. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng sen tươi để nấu ăn tại nhà trong các món ăn như xào và súp.

Lưu ý

Hoa sen có thể làm giảm lượng đường trong máu ở một số người. Theo dõi các dấu hiệu của hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp) và theo dõi lượng đường trong máu của bạn một cách cẩn thận nếu bạn bị tiểu đường và sử dụng hoa sen như một loại thuốc.