Lời khuyên dành cho cha mẹ đang đối phó với khủng hoảng tuổi teen

Nhiều bậc cha mẹ không biết phải làm gì hoặc phản ứng như thế nào khi cuộc sống của họ bị đảo lộn bởi hành vi của con cái khi bước vào tuổi teen. Việc nuôi dạy con cái trở thành một chu kỳ "thử - sai" liên tục khi chúng ta cố gắng vượt qua từng cơn bão.

Ở tuổi vị thành niên, thanh thiếu niên trải qua rất nhiều điều: thay đổi sinh lý (hormone, cấu trúc não bộ) và thay đổi cảm xúc, tâm lý…

Khi thanh thiếu niên trải qua những thay đổi này, bạn có thể thấy con cư xử thiếu tôn trọng và thô lỗ, liều lĩnh, yêu cầu sự riêng tư nhiều hơn, quan tâm hơn đến bạn bè và ít quan tâm đến gia đình hơn, đồng thời hứng thú mới với các mối quan hệ lãng mạn… Những hành vi này khá điển hình. Trên thực tế, đó là một phần quan trọng trong hành trình tự nhận thức, độc lập và trưởng thành của thanh thiếu niên.

Cha mẹ hãy thử áp dụng một số lời khuyên từ các chuyên gia để thay đổi góc nhìn của chính mình và của các con.

Kết Nối Với Con

Để có được cảm giác độc lập, thanh thiếu niên thường từ chối cha mẹ hoặc trở nên tách biệt. Đây là một phần của quá trình khám phá “mình là ai”. Tuy nhiên, điều quan trọng là phụ huynh cần tìm kiếm các cơ hội (dù lớn hay nhỏ) để kết nối với con.

Nhận thức được mức độ căng thẳng của chính bạn. Nếu bạn đang tức giận hoặc khó chịu, bây giờ không phải là lúc để cố gắng giao tiếp với con bạn. Hãy chờ cho đến khi bạn bình tĩnh và tràn đầy năng lượng trước khi bắt đầu cuộc trò chuyện.

Thể hiện bạn luôn ở bên con. Lời đề nghị trò chuyện với con bạn có thể sẽ được chào đón bằng cử chỉ châm biếm hoặc bác bỏ, nhưng điều quan trọng là phải thể hiện rằng bạn luôn sẵn sàng. Nhấn mạnh vào việc ngồi xuống giờ ăn cùng nhau mà không có TV, điện thoại hoặc những thứ gây xao nhãng khác. Bạn có thể phải ăn nhiều bữa tối trong im lặng, nhưng khi con bạn muốn cởi mở hơn, chúng biết rằng chúng sẽ luôn có cơ hội để làm như vậy.

Tìm điểm chung. Mục tiêu không phải là trở thành người bạn tốt nhất của con mà là để tìm ra những mối quan tâm chung mà bạn có thể thảo luận một cách hòa bình. Sau khi bạn nói chuyện, con bạn có thể cảm thấy thoải mái hơn khi cởi mở với bạn về các chủ đề khác.

Lắng nghe một cách tích cực. Nếu muốn con lắng nghe những băn khoăn của mình, bạn cũng cần bình tĩnh và lắng nghe quan điểm của con. Lắng nghe tích cực có thể giúp bạn hiểu điều gì đang xảy ra với con mình.

Khi con bạn nói chuyện với bạn, hãy lắng nghe mà không phán xét, chế nhạo, ngắt lời, chỉ trích hoặc đưa ra lời khuyên. Con bạn muốn có cảm giác được bạn thấu hiểu và quý trọng, vì vậy hãy duy trì giao tiếp bằng mắt và tập trung vào con, ngay cả khi con không nhìn bạn. Nếu bạn vừa nói chuyện với con vừa kiểm tra email hoặc đọc báo, trẻ sẽ cảm thấy rằng chúng không quan trọng đối với bạn.

Chấp nhận sự từ chối. Con bạn có thể thường đáp lại những nỗ lực kết nối của bạn bằng sự tức giận, khó chịu hoặc những phản ứng tiêu cực khác. Hãy thư giãn và cho phép con có không gian cũng như thời gian riêng để suy nghĩ. Hãy thử lại sau khi cả hai đều bình tĩnh. 

Việc kết nối thành công với con bạn sẽ mất nhiều thời gian và công sức. Đừng bỏ cuộc, hãy kiên trì và bước đột phá sẽ đến.

Nhìn Nhận Vấn Đề Theo Cách Khác

Một cách tiếp cận thường được các nhà trị liệu sử dụng là nhìn tình huống hoặc hành vi theo cách khác với những gì bạn đang làm. Bằng cách thay đổi quan điểm, việc điều chỉnh lại cung cấp cái nhìn sâu sắc về những gì đang diễn ra với trẻ tuổi teen.

Mọi việc không phải lúc nào cũng vận hành như chúng ta suy nghĩ hay mong muốn. Vì vậy hãy luôn nhớ rằng, phạm sai lầm là một phần của tuổi thiếu niên và là một phần quan trọng trong quá trình học hỏi cũng như phát triển. Cha mẹ đôi cần phải hạ thấp kỳ vọng của chúng ta và chấp nhận rằng giai đoạn phát triển này được đánh dấu bằng thử nghiệm và sai lầm. Cũng cần lưu ý rằng đây là một giai đoạn bình thường sẽ không kéo dài mãi mãi!

Nhận Biết Khi Con Gặp Rắc Rối

Biết khi nào con bạn gặp khó khăn là chìa khóa cần thiết để mở ra những yếu tố góp phần vào những thay đổi đáng lo ngại ở tuổi teen. Các chuyên gia làm việc với thanh thiếu niên cho rằng hành vi gây rắc rối ở tuổi teen có nhiều dạng, đôi khi chúng hành xử như thế dù không hẳn là vì con muốn vậy. Bên dưới hành vi bất chấp nguy cơ có thể là do các vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn như trầm cảm. Hoặc đằng sau hành vi giận dữ hoặc chống đối của con bạn có thể là rất nhiều nỗi đau. Nhận thức được điều này có thể giúp bạn đồng cảm với nhu cầu của con bạn.

Cách Đối Phó Với Cơn Giận Của Tuổi Teen

Giận dữ có thể là một cảm xúc khó khăn đối với nhiều thanh thiếu niên vì nó thường che giấu những cảm xúc tiềm ẩn khác như thất vọng, xấu hổ, buồn bã, tổn thương hoặc sợ hãi... Ở tuổi thiếu niên, hầu hết các con đều gặp khó khăn trong việc nhận biết cảm xúc, bày tỏ chúng hoặc yêu cầu sự giúp đỡ.

Thách thức đối với cha mẹ là giúp con đối phó với cảm xúc và đối phó với cơn tức giận theo cách tích cực hơn.

Cố gắng hiểu điều gì ẩn sau sự tức giận. Con bạn đang buồn hay chán nản? Ví dụ, con có cảm giác thua kém vì không đạt được thành tích như mong muốn? Có phải con bạn chỉ cần ai đó lắng nghe chúng mà không cần phán xét?

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và các yếu tố kích hoạt cơn tức giận. Con bạn có bị đau đầu hoặc nói lắp trước khi bùng nổ với cơn thịnh nộ không? Khi có thể xác định các dấu hiệu cảnh báo, điều đó cho phép trẻ thực hiện các bước để xoa dịu cơn giận trước khi nó vượt quá tầm kiểm soát.

Giúp con bạn tìm ra những cách lành mạnh để giải tỏa cơn tức giận. Vào thời điểm mà cả bạn và con bạn đều bình tĩnh, hãy giải thích rằng không có gì sai khi cảm thấy tức giận, nhưng có những cách thể hiện không thể chấp nhận được. Thay vào đó, hãy tìm ra những cách lành mạnh để giải tỏa cảm xúc. Tập thể dục, như chạy hay khiêu vũ theo điệu nhạc đặc biệt hiệu quả, hoặc thậm chí chỉ cần đánh vào túi đấm hoặc gối cũng có thể giúp giảm căng thẳng và tức giận. Một số thanh thiếu niên cũng sử dụng nghệ thuật hoặc chữ viết để thể hiện sự tức giận của mình một cách sáng tạo.

Cho con nơi trú ẩn an toàn. Khi con bạn tức giận, hãy cho phép chúng lui tới một nơi an toàn để "giải nhiệt". Đừng theo dõi con và đòi xin lỗi hoặc giải thích khi chúng vẫn còn đang giận dữ; điều này sẽ chỉ kéo dài hoặc làm cơn giận leo thang.

Kiểm soát cơn giận của chính bạn. Bạn cũng không thể giúp con mình nếu bạn mất bình tĩnh. Nghe có vẻ khó khăn nhưng bạn phải giữ bình tĩnh và cân bằng cho dù con bạn có chọc tức bạn thế nào đi nữa. Nếu bạn hoặc các thành viên khác trong gia đình la hét, đánh nhau hoặc ném đồ đạc, con bạn sẽ tự nhiên cho rằng đây là những cách thích hợp để thể hiện sự tức giận của chúng.

Thiết Lập Ranh Giới, Quy Tắc Và Hệ Quả

Theo Giáo sư Preston Ni, vì hầu hết thanh thiếu niên muốn trải nghiệm sự độc lập và tự lập cao hơn, một số chắc chắn sẽ thách thức bạn để kiểm tra mức độ "quyền lực" của mình. Trong những tình huống này, điều rất quan trọng là phải đặt ra các ranh giới để duy trì một mối quan hệ có thể thực hiện được và mang tính xây dựng. Các ranh giới cần được trình bày rõ ràng và cụ thể.

Các ranh giới hiệu quả nhất (chúng còn có thể được gọi là các quy tắc cơ bản, quy tắc chung, quy tắc nhóm hoặc quy tắc ứng xử) là những ranh giới công bằng, hợp lý và có thể được áp dụng nhất quán.

Ranh giới đầu tiên và quan trọng nhất trong hầu hết mọi tình huống là bạn sẽ được đối xử tôn trọng. Điều này có nghĩa là nếu con tôn trọng bạn, thì bạn cũng sẽ dành cho họ sự tôn trọng và đặc quyền nhất định.

Ngoài sự tôn trọng và tùy thuộc vào tình huống, cũng có thể có một danh sách các quy tắc giữa các cá nhân, gia đình, lớp học... Danh sách các ranh giới phải tương đối ngắn nhưng rõ ràng và được chỉ ra bằng văn bản bất cứ khi nào thích hợp.

Khi trẻ tuổi teen khăng khăng vi phạm các quy tắc và ranh giới hợp lý và không chấp nhận câu trả lời là “không”, hãy triển khai hệ quả. Khả năng xác định và khẳng định (các) hệ quả là một trong những kỹ năng mạnh mẽ nhất mà chúng ta có thể sử dụng để "hạ gục" một người thích thách thức. Nói rõ hệ quả (như mất đặc quyền) và buộc trẻ chuyển từ phản kháng sang tôn trọng, hợp tác. 

Giúp Con Cân Bằng Cuộc Sống

Bất kể lý do chính xác đằng sau các vấn đề của con bạn là gì, bạn có thể lấy lại cân bằng trong cuộc sống của chúng bằng cách giúp chúng thay đổi lối sống lành mạnh.

• Gia đình sinh hoạt điều độ, gần gũi sẽ làm cho trẻ tuổi teen cảm thấy an toàn và yên tâm. Ngồi ăn sáng và ăn tối cùng nhau mỗi ngày cũng có thể mang đến cơ hội tuyệt vời để kết nối với con.

• Thời gian sử dụng thiết bị quá nhiều vẫn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Hạn chế thời gian con bạn tiếp cận với các thiết bị điện tử và hạn chế sử dụng điện thoại sau một thời gian nhất định vào ban đêm để đảm bảo con bạn ngủ đủ giấc.

• Tập thể dục thường xuyên cũng có thể giúp giảm bớt trầm cảm, tăng cường năng lượng và tâm trạng, giảm căng thẳng, điều chỉnh thói quen ngủ và cải thiện lòng tự trọng của con bạn.

• Ăn uống lành mạnh có thể giúp ổn định năng lượng của thanh thiếu niên, cải thiện trí óc và thậm chí cả tâm trạng. Nấu nhiều bữa ăn hơn ở nhà, ăn nhiều trái cây và rau quả hơn cũng như cắt giảm đồ ăn vặt và nước ngọt.

• Đảm bảo con bạn ngủ đủ giấc. Thiếu ngủ có thể khiến trẻ tuổi teen căng thẳng, ủ rũ và cáu kỉnh, đồng thời gây ra các vấn đề về cân nặng, trí nhớ, khả năng tập trung và khả năng miễn dịch khỏi bệnh tật. Giúp con ngủ ngon hơn bằng cách đặt lịch đi ngủ phù hợp và loại bỏ TV, máy tính và các thiết bị điện tử khác khỏi phòng của con bạn — ánh sáng từ các thiết bị này ngăn chặn sản xuất melatonin và kích thích tâm trí, thay vì thư giãn. Thay vào đó, đề nghị con bạn thử nghe nhạc hoặc sách nói trước khi đi ngủ.

Tìm Kiếm Sự Trợ Giúp Chuyên Nghiệp

Đối với một số bậc cha mẹ, việc tìm kiếm sự giúp đỡ là một dấu hiệu của sự yếu đuối. Nhưng không phải vậy. Khi bạn có thể tìm cách tháo gỡ những khó khăn trong việc kết nối và nuôi dạy trẻ tuổi teen, các chuyên gia có kinh nghiệm sẽ giúp bạn tìm ra lý do khiến con bạn hành động, kiến ​​thức chuyên môn trong việc xác định những can thiệp lâm sàng nào có khả năng hiệu quả nhất và hỗ trợ trong việc giúp đỡ thanh thiếu niên, bản thân và gia đình của bạn vượt qua điều này thời gian khó khăn.

Chăm Sóc Bản Thân

Nếu bạn căng thẳng và quá tải, bạn sẽ không giúp được gì nhiều cho con mình. Điều bạn cần làm là quan tâm đến nhu cầu cảm xúc và thể chất của bản thân và học cách quản lý căng thẳng.

Hãy dành thời gian thư giãn hàng ngày và học cách điều tiết bản thân và giảm căng thẳng khi bạn bắt đầu cảm thấy quá tải. Học cách sử dụng các giác quan để nhanh chóng giảm bớt căng thẳng và thường xuyên thực hành các kỹ thuật thư giãn là những bước khởi đầu tuyệt vời.

Bạn cũng sẽ là một hình mẫu tốt cho con khi chứng tỏ rằng bạn coi trọng việc chăm sóc bản thân và sức khỏe tinh thần của mình.

Và dù thế nào đi nữa, hãy nói với con bạn rằng bạn yêu chúng.