Kích thích trí sáng tạo của trẻ nhỏ bằng tư duy trực quan

Trí sáng tạo rất quan trọng đối với trẻ nhỏ vì sẽ khơi gợi sự tò mò và sự thích thú khi khám phá mọi thứ xung quanh. Đây là điều kiện thuận lợi để trẻ tìm thấy niềm yêu thích với kiến thức, trí tuệ và cả sự nghiệp học tập sau này. Vậy làm thế nào để kích thích trí sáng tạo cho trẻ nhỏ?

Với lứa tuổi nhỏ chúng ta không thể nói với chúng rằng “Con cần phải sáng tạo”, “Con hãy thử sáng tạo xem nào”... Điều chúng ta có thể làm là khiến chúng thực hiện điều đó một cách tự nhiên và thậm chí chúng cũng không biết là mình đang sáng tạo. Áp dụng kiến thức về tư duy trực quan là cách thông thái để tạo ra các hoạt động kích thích trí sáng tạo cho trẻ nhỏ mà cha mẹ có thể tham khảo.

Tư Duy Trực Quan (Visual Thinking) Là Gì?

Tư duy trực quan (visual thinking) là hình thức suy nghĩ và học tập thông qua việc tưởng tượng hoặc nhìn vào các hình ảnh trực quan sinh động. Tư duy trực quan là sự tác động qua lại giữa hình ảnh, ký hiệu và các từ khóa để tạo nên sự sáng tạo không ngừng. Đối với trẻ nhỏ cách kích thích trí sáng tạo bằng tư duy trực quan vừa khoa học, hiệu quả và cũng dễ để áp dụng. Vậy vì sao tư duy trực quan lại có thể giúp trẻ sáng tạo?

Vì Sao Tư Duy Trực Quan Giúp Tăng Cường Trí Sáng Tạo Cho Trẻ Nhỏ?

Tư duy trực quan là sự kết hợp của các hình ảnh đa dạng, ký hiệu hoặc biểu tượng, các từ khóa và vì thế khi dạy trẻ, cha mẹ có thể sử dụng linh hoạt những điều này để tạo ra các hoạt động vui chơi, học tập trực quan và hiệu quả cho trẻ. Khi đó những gì được trải nghiệm sẽ in sâu trong tiềm thức và con sẽ mang theo đến tận lúc trưởng thành. Càng được tự do sáng tạo khi còn nhỏ thì khi lớn lên trẻ sẽ càng thông minh, tư duy logic và tìm thấy niềm vui trong học tập.

Bộ não của con người có sự nhạy cảm với những hình ảnh trực quan và vì thế khi quan sát và trải nghiệm thực tế là cách tác động trực tiếp lên trí não cũng như lối tư duy của con người. Đối với trẻ nhỏ khi con chưa có vốn từ đa dạng và cũng chưa hiểu được nhiều thông tin quá phức tạp thì việc dạy trẻ bằng tư duy trực quan sinh động là cách tối ưu nhất để việc học và chơi thú vị hơn.

Ngoài ra trẻ sẽ luôn trong trạng thái sáng tạo một cách không có chủ đích, chúng chỉ đơn giản là bôi màu nước khắp nơi để nghịch cho vui chứ không phải để sáng tạo. Điều cha mẹ cần làm là hiểu về các hoạt động có ích cho việc kích thích trí sáng tạo của con và để trẻ phát triển một cách tự nhiên nhất.

Gợi Ý Cách Kích Thích Trí Sáng Tạo Cho Trẻ Nhỏ

Trẻ nhỏ luôn có những lối suy nghĩ và cách quan sát rất khác người lớn. Nếu không tinh tế rất có thể cha mẹ sẽ vô tình khiến con dè dặt trong việc sáng tạo chỉ bằng việc nói rằng bầu trời phải màu xanh, con đừng tô chờm ra ngoài nhé, không nên nghịch bẩn … Sau đây là những gợi ý để cha mẹ sử dụng tư duy trực quan để dạy trẻ về sự sáng tạo: 

Đặt các câu hỏi mở

Những câu hỏi mở luôn khiến trẻ tò mò hơn, thích thú tìm hiểu khám phá và thể hiện mình. Gợi ý là khi nhìn một bức tranh hoặc đến một nơi nào đó cha mẹ hãy đặt những câu hỏi mở và kiên nhẫn nghe câu trả lời ngây thơ, thú vị và đáng yêu của con.

Ví dụ khi nhìn một bức tranh cha mẹ có thể hỏi:

- Bức tranh này có gì?

- Các bạn trong bức tranh đang làm gì?

- Theo con bạn A đang làm gì, bạn sẽ làm gì tiếp theo?

Hoặc khi cả gia đình đi du lịch và đang đứng trước biển rộng lớn bao la, cha mẹ hãy dạy con cách cảm nhận thiên nhiên bằng cách lắng nghe và quan sát biểu hiện của con. Một số câu hỏi gợi ý trong tình huống này:

- Con có biết đây là ở đâu không?

- Con đang nhìn thấy gì?

- Con nghĩ mình có đi ra được hòn đảo xa ngoài kia không? Mình sẽ đi bằng phương tiện gì?

- Con thấy bãi biển này to bằng từng nào?

- Bầu trời ở biển này màu gì hả con? Ơ thế bầu trời ở nhà mình màu gì?

Cha mẹ hãy đặt những câu hỏi và kiên nhẫn chờ đợi câu trả lời của con để bé được tự do phát triển trí tưởng tượng. Mà sự sáng tạo thì không bao giờ có giới hạn nên đừng bó hẹp suy nghĩ của con trong tờ giấy, các nguyên tắc màu sắc hoặc các chuẩn mực do người lớn tạo ra.

Cho trẻ tiếp xúc với các đồ vật, hình khối từ thiên nhiên

Một số phương pháp giáo dục chú trọng tự nhiên như Reggio emilia hoặc Stenner luôn khuyến khích trẻ được chơi và tiếp cận những đồ chơi bằng chất liệu tự nhiên và ít can thiệp công nghệ hiện đại nhất để chúng giữ được tính chất tự nhiên. Điều này nhằm mục đích cho con nhận biết mọi thứ thuộc về tự nhiên như màu sắc, hình dạng, kích thước, tính chất, trọng lượng … Khi đó trẻ sẽ biết thưởng thức cái đẹp và cảm nhận mọi thứ tinh tế hơn.

Gợi ý là cha mẹ có thể cho con chơi ngoài trời nhiều hơn để nhặt lá và dán tạo hình một bức tranh lá mùa thu, nhặt đá sỏi để cảm nhận về kích thước tự nhiên, độ nặng nhẹ, màu sắc… Con cũng có thể sờ vào thân cây thô ráp, đi bắt ve sầu vào mùa hè, được đi chân đất trên nền đất sạch...

Trò chuyện cùng trẻ

Trò chuyện là cách giúp con có vốn từ phong phú, cha mẹ cũng cần dạy con những từ mới. Hoặc khi con phát hiện và thắc mắc về một từ nào đó lần đầu được nghe, cha mẹ hãy giải thích về từ đó theo đúng ý nghĩa và dễ hiểu nhất.

Khi được tham gia vào các cuộc trò chuyện với cha mẹ, bạn bè, giáo viên và những người xung quanh trẻ sẽ cảm nhận được rằng mình biết thêm nhiều từ mới mỗi ngày. Khi đó con sẽ thấy tự tin, sáng tạo và tăng khả năng kết nối linh hoạt các từ để phát triển ngôn ngữ.

Cho trẻ tô vẽ theo ý thích

Trẻ nhỏ phát triển kỹ năng vận động và cả sự sáng tạo từ những nét vẽ nguệch ngoạc trên tờ giấy, bức tường, nền gạch hoặc trên cát. Vì thế để con được tự tin và vô tư sáng tạo, cha mẹ đừng cố dạy hoặc đưa ra các quy tắc rồi hướng con làm theo. Đừng yêu cầu con bông hoa phải màu đỏ, cái lá nhất định phải xanh.... Hãy để cho trẻ được tự do điều chỉnh nét bút và tự tin thể hiện mình. Việc của cha mẹ là quan sát quá trình con thực hiện “dự án nhỏ” của mình và tạo những điều kiện thuận lợi để con được tô vẽ.

Gợi ý là cha mẹ hãy luôn để sẵn trong một ô trong kệ sách giấy trắng và bút màu. Với những trẻ nhỏ hơn thì có thể dùng cây bút màu to, màu nước để con dùng cả bàn tay để sáng tạo. Cha mẹ cho trẻ vẽ bằng chân hoặc tay trên cát cũng là cách hay để con học được cách điều khiển cơ thể mình. Ngoài ra các vật liệu tự nhiên có màu khác như hạt mồng tơi chín, viên ngói vỡ nhặt trên đường … cũng có thể trở thành vật dụng giúp con sáng tạo.

Để trẻ được vận động

Vui chơi là đặc quyền và cũng là cách để trẻ nhỏ khám phá, lớn lên và tăng cường trí não. Đừng sợ con bị bẩn quần áo, đổ mồ hôi hay chơi nhiều mà không có thời gian học. Điều cha mẹ nên làm là dẫn con ra ngoài trời nhiều hơn, tạo môi trường an toàn và đa dạng để con được tự do vui chơi theo cách của mình. Gợi ý những cách cha mẹ kích thích trí sáng tạo cho trẻ nhỏ bằng việc áp dụng tư duy trực quan để thiết lập các trò chơi cho trẻ:

- Cha mẹ hãy cho con về quê hoặc đến những vùng nông thôn vào cuối tuần hoặc khi rảnh rỗi để trẻ được chạy đuổi bắt con ong con bướm, leo đồi, lội suối…

- Cây cối luôn có tác dụng vỗ về, che chở và cho ta bóng mát. Cha mẹ có thể khuyến khích con trèo cây với độ cao vừa đủ an toàn và cảm nhận về không gian cũng như kích thước để tưởng tượng và sáng tạo.

- Chạy nhảy nô đùa cùng các bạn, chơi bóng, đá cầu... cũng là những cách để con được vận động và tăng cường kết nối với những người xung quanh.

Trí sáng tạo ở trẻ nhỏ luôn phong phú và không có điểm dừng. Tuy khả năng này là tự nhiên và theo đúng quá trình phát triển tự nhiên của trẻ nhưng nếu cha mẹ biết cách phù hợp để khuyến khích thì con có thể tự tin sáng tạo hơn nữa. Điều này tốt cho góc nhìn cuộc sống và cả sự thành công của con sau này. Cha mẹ hãy thử áp dụng những gợi ý bên trên và cảm nhận sự thích thú của con nhé.