Có thể bạn đã nhiều lần đọc ở đâu đó về các kỹ năng mềm cần có rồi nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu để thực hành cùng con đang ở lứa tuổi teen. Hoặc đôi khi bạn có thể thấy những kỹ năng mềm đó là quá sức với con mình. Vậy kỹ năng mềm là gì và cha mẹ nên dạy con thế nào cho thiết thực?
Kỹ Năng Mềm Là Gì?
Kỹ năng mềm (Soft skills) là những kỹ năng rất quan trọng trong cuộc sống mà mỗi người cần phải có để có thể an toàn, duy trì trạng thái cân bằng, phát triển phản thân và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn. Có thể kể đến những kỹ năng mềm như: kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian, …
Trong bối cảnh nền kinh tế và môi trường xã hội phát triển chóng mặt như hiện nay thì những kỹ năng này lại càng cần thực hành sớm để con chúng ta có thể phát triển đúng khả năng của mình, biết cách vượt qua khủng hoảng, tự bảo vệ bản thân và đạt trạng thái cân bằng cần thiết.
Vì Sao Cha Mẹ Cần Dạy Cho Trẻ Tuổi Teen Kỹ Năng Mềm?
Đối với trẻ tuổi teen tuy chưa xa rời hẳn vòng tay cha mẹ nhưng vẫn cần thực hành ngay các kỹ năng mềm phù hợp lứa tuổi. Sau đây là một số lý do cha mẹ cần cùng con thực hành kỹ năng mềm ngay hôm nay:
Để cải thiện mối quan hệ cha mẹ - con cái và củng cố sợi dây kết nối
Đối với trẻ tuổi teen thì đây là giai đoạn con bắt đầu dậy thì và dần có xu hướng độc lập nên khi cha mẹ sớm dạy cho con các kỹ năng mềm cần thiết sẽ tạo tiền đề vững chắc để con được tự làm nhiều việc hơn. Khi cha mẹ tin tưởng và trao quyền đúng cách trẻ tuổi teen sẽ cảm thấy mình được ghi nhận, thấy giá trị bản thân và vì thế cũng dễ chia sẻ với cha mẹ hơn. Điều này sẽ giúp gia tăng kết nối giữa cha mẹ và con cái để cùng nhau chia sẻ nhiều hơn sau này.
Để đảm bảo an toàn cho trẻ
Hiện nay môi trường thực tế và cả trên mạng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ cho trẻ. Bên cạnh đó trẻ tuổi teen lại bước vào tuổi dậy thì nên đã hình thành cái tôi, luôn muốn tự khẳng định bản thân và không muốn cha mẹ kiểm soát quá nhiều. Điều này tuy là xu hướng tất yếu để con trưởng thành nhưng bộ não vẫn còn đang phát triển và cả kinh nghiệm sống chưa đầy đủ nên trẻ tuổi teen rất dễ gặp tình huống mất an toàn. Dạy cho trẻ tuổi teen về các kỹ năng mềm là cách thông thái nhất cha mẹ có thể làm để bảo vệ con mà không phải cấm đoán hay bao bọc quá nhiều.
Để trẻ tự tin và biết tận hưởng cuộc sống
Khác với trẻ nhỏ khi học kỹ năng mềm là để tự do khám phá thế giới xung quanh và vẫn trong tầm mắt của cha mẹ, trẻ tuổi teen cần kỹ năng mềm để tự mình bước chân ra ngoài cuộc sống một cách từ từ và dần trở thành một con người độc lập có thể tự quyết nhiều hơn các vấn đề xung quanh mình. Khi được thực hành các kỹ năng mềm đến mức trở thành thói quen, trẻ tuổi teen sẽ tự tin hơn vào khả năng của mình. Điều này không những giúp con biết cách yêu bản thân mình hơn mà còn có thể học cách cân bằng và tận hưởng cuộc sống.
Các Kỹ Năng Mềm Trẻ Tuổi Teen Cần Thành Thạo
Có rất nhiều kỹ năng mềm mà trẻ tuổi teen cần để trở thành một người trưởng thành và có thể quản lý tốt cuộc sống độc lập của mình sau này. Tuy vậy có một số kỹ năng nền móng rất quan trọng và cha mẹ có thể hướng dẫn con thực hành ngay hôm nay chỉ bằng việc thay đổi các thói quen sinh hoạt trong gia đình:
Kỹ năng giữ an toàn
Đây là 1 kỹ năng cơ bản mà ai cũng phải thực hành để đảm bảo an toàn về thể chất và tính mạng trước khi làm những việc to lớn khác.
Dạy trẻ giữ an toàn trong cuộc sống thường ngày
Trong cuộc sống thực luôn tiềm ẩn những nguy cơ và cạm bẫy mà nếu không cẩn thận trẻ tuổi teen rất dễ trở thành người gặp rủi ro như bị bắt nạt, tai nạn giao thông, bị bắt cóc, tự tử...
Gợi ý là cha mẹ hãy trao đổi thẳng thắn với con về các nguyên tắc an toàn như không đi một mình khi trời tối, không đến địa điểm vắng vẻ hoặc lạ một mình, không đi gặp người lạ ở trong phòng kín hoặc ngõ hẻm, tuân thủ luật giao thông (đi bên phải đường, nhìn trước và sau trước khi rẽ), tìm đến cha mẹ nếu cảm thấy nguy hiểm hoặc cần tâm sự … Có rất nhiều thời điểm thích hợp để cha mẹ cùng con thực hành các kỹ năng an toàn này ví dụ như khi chở con đến trường, khi cả gia đình đi về quê, khi đi du lịch...
Dạy trẻ giữ an toàn trên môi trường trực tuyến
Trong môi trường trực tuyến cũng có rất nhiều nguy cơ khi mà xu hướng hiện nay rất nhiều trẻ tuổi teen đã có điện thoại và sử dụng thành thạo các thiết bị điện tử. Một số nguy cơ như: bị sa đà vào game hoặc các cuộc tranh cãi ảo, bị bắt cóc hoặc dụ dỗ trên mạng, cảm thấy bản thân kém cỏi hoặc trầm cảm vì bị chế giễu, tự tử …
Gợi ý là cha mẹ hãy cùng con trò chuyện thẳng thắn về cách con và các bạn của con đang sử dụng mạng, con vào mạng để làm gì, các nguy cơ và tình huống thực tế hoặc giả định trên môi trường ảo. Những cuộc trao đổi này luôn giúp cha mẹ có thêm nhiều thông tin để hiểu và bảo vệ con một cách thích hợp.
Cha mẹ cũng có thể gợi ý cách mình đang làm để các thông tin không bị lấy cắp như: đặt mật khẩu cá nhân và không cung cấp cho bất cứ ai, không bấm vào các đường link lạ, không bao giờ gửi ảnh khỏa thân cho bất cứ ai, không cung cấp địa chỉ nhà hay thông tin cá nhân khác cho người khác … Ngoài ra trẻ cũng cần được giáo dục về quyền riêng tư (Security privacy) trên môi trường trực tuyến.
Kỹ năng giao tiếp
Những cuộc trò chuyện trong gia đình giữa cha mẹ và con cái luôn là cách tốt nhất để dạy con về cách giao tiếp với người khác trên cơ sở tôn trọng, chú tâm, biết lắng nghe và cách tìm sự giúp đỡ khi cần thiết.
Gợi ý là cha mẹ nên làm gương bằng cách cụ thể như không nói tục chửi thề, không to tiếng vô lý, kiên nhẫn lắng nghe vợ/chồng và con cái, không phán xét, nhìn vào mắt người đối diện, không sử dụng điện thoại khi người khác đang nói. Cha mẹ cũng có thể kể về công việc của mình ở công ty, hỏi con về một bạn nào đó cụ thể, tổ chức những cuộc họp gia đình vào cuối tuần … để gia tăng kết nối và thực hành kỹ năng giao tiếp cho con.
Kỹ năng quản lý thời gian
Dạy con cách quản lý thời gian chính là cha mẹ đang tạo cho con thói quen làm việc và học tập hiệu quả. Khi đó chúng ta không phải đi theo nhắc lịch cho con và trẻ tuổi teen cũng có thể chủ động trong việc sắp xếp thời gian của mình sao cho hợp lý.
Gợi ý là cha mẹ có thể tạo cho con thói quen tự sắp xếp một ngày của mình bao gồm thời gian thức dậy, ăn sáng, đến trường, chơi thể thao, làm việc nhà, đi học thêm và trở về nhà ăn tối cùng gia đình. Mỗi buổi tối cha mẹ có thể hỏi con về lịch trình ngày hôm sau để cùng ghi nhớ và cũng là cách khiến trẻ hiểu rằng mình được tin tưởng vì có thể tự sắp xếp thời gian của mình. Quản lý thời gian của mình từ những việc đơn giản nhất chính là cách tối ưu để trẻ tuổi teen làm việc hiệu quả và tận hưởng cuộc sống.
Kỹ năng lập kế hoạch
Một số cha mẹ có thể nghĩ rằng việc dạy trẻ tuổi teen lập kế hoạch là quá xa vời vì ngay cả đến việc học cũng cần phải nhắc. Tuy nhiên nếu được trao quyền và sự tin tưởng đúng cách từ những việc đơn giản trong gia đình, con hoàn toàn có thể học được cách tự lập kế hoạch cho mình. Đây là cơ sở để con hiểu bản thân cũng như phấn đấu cho sở thích và đam mê của mình sau này.
Gợi ý là cha mẹ có thể cùng con chuẩn bị bữa ăn gia đình từ việc lên danh sách thực đơn cả tuần, danh sách thực phẩm cần mua và cách nấu ăn. Con cần được giao nhiệm vụ cụ thể như kể ra các món yêu thích của cả gia đình, các nguyên liệu cần mua, kiểm tra đồ trong tủ lạnh … Khi đó con có thể học được cách lên kế hoạch trước cho 1 tuần, những gì cần chuẩn bị và cách thực hiện thế nào để hoàn thành công việc được giao.
Kỹ năng làm việc nhóm
Ngoài các bài tập làm theo nhóm ở trường thì trong gia đình cha mẹ cũng có thể dạy con về kỹ năng teamwork chỉ bằng việc cùng nhau làm việc nhà.
Gợi ý là cha mẹ có thể cùng con dọn nhà, sắp xếp lại đồ đạc theo trật tự mới, cùng nhau nấu ăn, cùng nhau đi cắm trại. Trong những hoạt động này trẻ tuổi teen cần được tham gia vào những công việc cụ thể như: thảo luận về vị trí các đồ vật trong nhà mà con muốn thay đổi, con thích nhặt rau hay là cắm cơm, con cần lên mạng tìm hiểu cách sử dụng chiếc lều này...
Kỹ năng mềm là rất quan trọng đối với trẻ tuổi teen để con có thể tự bảo vệ mình, yên tâm học tập phát triển bản thân và tận hưởng niềm vui. Bắt đầu ngay từ những việc thiết thực xung quanh là cách tự nhiên nhất để những kỹ năng này được thực hành và rèn luyện mỗi ngày.
About the author
Hà Phương
