Cảnh giác với nguy cơ bùng phát bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết nằm trong danh sách những bệnh truyền nhiễm phổ biến, xảy ra theo mùa và gây ra biến chứng nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh Sốt Xuất Huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Nguyên nhân lây lan bệnh là do muỗi vằn truyền virus Dengue từ người bệnh sang người khỏe mạnh. 

Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phân loại bệnh thành 2 loại chính, bao gồm: Sốt xuất huyết (có/không có dấu hiệu cảnh báo) và sốt xuất huyết thể nặng. Bệnh sốt xuất huyết có thể khiến cho cơ thể người bệnh trở nên đau nhức, đặc biệt là ở cơ và các khớp. Sốt xuất huyết dạng nhẹ có thể gây phát ban, sốt cao, dạng nặng thì có thể gây chảy máu, giảm huyết áp đột ngột và khiến người bệnh tử vong nhanh chóng.

Đa phần các trường hợp sốt xuất huyết đều có khả năng tự hồi phục sau khoảng 1 tuần. Tuy nhiên, khoảng 5% bệnh nhân có nguy cơ tiến triển thành thể nặng, gây nguy hiểm tính mạng nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời.

Các Giai Đoạn Của Bệnh Sốt Xuất Huyết

Theo Bệnh viện trung ương Quân đội 108, Bệnh sốt xuất huyết thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua 4 giai đoạn.

Giai đoạn ủ bệnh

3 – 10 ngày (có thể kéo dài đến 14 ngày), thường không có triệu chứng.

Giai đoạn sốt

Người bệnh sốt cao đột ngột, liên tục, có thể có cơn rét run, kèm theo nhức đầu, chán ăn, buồn nôn, đau mỏi cơ khớp và nhức hai hố mắt. Da xung huyết, thường có chấm xuất huyết dưới da, có thể có chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Giai đoạn nguy hiểm

Thường vào ngày thứ 3 -7 của bệnh. Người bệnh còn sốt hoặc đã giảm sốt. Các biểu hiện xuất huyết có thể xảy ra hoặc không. Người bệnh sốt xuất huyết ở giai đoạn nguy hiểm có thể đối mặt với những triệu chứng nặng như:

- Tràn dịch màng phổi có biểu hiện: Đau ngực, cảm giác tức nặng ngực, đau ngực tăng khi thay đổi tư thế, khó thở.

- Tràn dịch màng bụng: Bụng to nhanh, chướng bụng, khó thở.

- Gan to: Đau tức vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị.

- Xuất huyết dưới da: Nốt xuất huyết hoặc mảng xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn.

- Xuất huyết ở niêm mạc: Chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn.

- Xuất huyết nội tạng như tiêu hóa, phổi, não với biểu hiện nôn ra máu, đi tiểu ra máu, ho ra máu, ra máu âm đạo bất thường, rong kinh....

Một số trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không sốc.

Giai đoạn hồi phục

Sau 24 - 48 giờ của giai đoạn nguy hiểm. Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, ăn ngủ khá hơn, huyết áp ổn định và tiểu nhiều. Xét nghiệm các chỉ số dần trở về bình thường.

Những Dấu Hiệu Cảnh Báo Nguy Hiểm Cần Tới Gặp Bác Sĩ Ngay

Các dấu hiệu cảnh báo thường xuất hiện từ ngày thứ ba của bệnh, nếu có bất kỳ một trong những dấu hiệu sau đây bạn cần đến ngay các cơ sở y tế để được điều trị tích cực:

- Vật vã, lừ đừ, li bì, da lạnh, vã mồ hôi, tím tái

- Đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan: Đau bụng vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị.

- Nôn nhiều

- Xuất huyết niêm mạc: chảy máu cam, đái ra máu, nôn ra máu, ra máu âm đạo bất thường, rong kinh...

- Tiểu ít

Sốt xuất huyết trên các bệnh nhân có bệnh lý mạn tính như suy gan, suy thân, tăng huyết áp, đái tháo đường, phụ nữ có thai, trẻ em... cần được theo dõi sát.

Những Điều Cần Chú Ý Khi Điều Trị Sốt Xuất Huyết Tại Nhà

Điều trị

Sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng, người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, tự theo dõi sát tại nhà, đến bệnh viện làm xét nghiệm theo hẹn.

• Nếu sốt cao ≥ 38,5 độ C, uống thuốc hạ sốt, nới lỏng quần áo và lau mát bằng nước ấm. Thuốc hạ sốt chỉ được dùng là paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10 - 15 mg/kg cân nặng/lần (ví dụ một người 50kg có thể uống 1 viên paracetamol 500mg/lần), mỗi lần uống cách nhau mỗi 4-6 giờ. Tổng liều paracetamol không quá 60mg/kg cân nặng/24h (một người 50kg không uống quá 3000mg/ngày).

Lưu ý, sốt là phản ứng tốt của cơ thể chống lại virus nhưng có nhiều bệnh nhân có biểu hiện sốt thì tìm mọi cách hạ sốt cấp tốc về nhiệt độ bình thường, đặc biệt là trẻ em. Tình trạng lạm dụng paracetamol, dùng quá liều thuốc liên tục sẽ dẫn tới ngộ độc gan và làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, kể cả khi dùng dạng thuốc đặt hậu môn ở trẻ em.

• Kết hợp với các phương pháp hạ sốt vật lý như chườm mát ở vị trí nách, bẹn, các nếp gấp, còn lau toàn bộ cơ thể bằng nước ấm để hạ nhiệt. Khi toàn thân được lau bằng nước ấm thì nhiệt độ cơ thể tỏa ra sẽ nhanh hơn. Ngoài ra, cần mặc quần áo thoáng, nghỉ ngơi tuyệt đối ở môi trường thoáng mát. Bởi khi người bệnh sốt cao, cơ thể có cảm giác ớn lạnh thì nhiều người không biết lại đắp chăn hoặc mặc nhiều quần áo, càng làm hạn chế quá trình tỏa nhiệt của cơ thể.

• Tuyệt đối không dùng aspirin (acetyl salicylic acid), analgin, ibuprofen để điều trị do thuốc làm trầm trọng thêm tình trạng chảy máu, đe dọa đến tính mạng.

• Không tự ý mua thuốc kháng sinh sử dụng, bởi kháng sinh chỉ tiêu diệt vi khuẩn, đối với bệnh sốt do virus gây ra như sốt xuất huyết, dùng kháng sinh không có ý nghĩa và không giúp lành bệnh.

• Bù dịch bằng cách uống oresol (pha đúng theo hướng dẫn), nước dừa, nước chanh, cam hoặc cháo loãng với muối...

• Bệnh nhân bị sốt xuyết huyết nên nằm trong màn, phòng tránh muỗi đốt làm lây lan dịch bệnh.

• Theo dõi thân nhiệt tối thiểu 3 lần/ngày, số lượng nước tiểu mỗi ngày, tình trạng đau bụng, nôn, tiêu chảy.

• Chú ý tình trạng tri giác: tỉnh táo hay kích thích, lơ mơ và tình trạng xuất huyết nếu có: chảy máu chân răng, chảy máu mũi, chảy máu âm đạo, đại tiện ra máu hoặc có phân đen, nôn ra máu, tiểu ra máu.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo (như đã nêu trên) cần đến bệnh viện ngay.

Chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi

• Người bệnh sốt xuất huyết nên ăn các loại thức ăn mềm, dễ tiêu, đầy đủ chất dinh dưỡng dạng lỏng như cháo, súp hoặc cơm nát, mỗi lần ăn một ít.

• Không nên ăn những loại thức ăn có nhiều dầu mỡ, gây khó tiêu, đầy bụng.

• Tránh các thức ăn, nước uống có màu đỏ sẫm: Huyết (heo, bò, gà…), củ dền, socola… để hạn chế gây nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa.

• Không uống rượu bia, chất kích thích.

• Nghỉ ngơi tại giường, tránh căng thẳng hay vận động mạnh.

• Súc họng bằng nước muối sinh lý hoặc nước súc họng sát khuẩn, không dùng bàn chải đánh răng cho đến khi có hướng dẫn của nhân viên y tế.

Ở giai đoạn hậu điều trị, không nên tự ý truyền dung dịch muối hay truyền đạm tại nhà để bồi bổ sức khỏe. Vì trong giai đoạn này, cơ thể đang tái hấp thu dịch, nguy cơ thừa dịch là rất cao, có nguy cơ dẫn đến phù nề, phù phổi cấp, suy hô hấp, sốc dị ứng, nguy hiểm đến tính mạng.

Phòng Ngừa Sốt Xuất Huyết

Sốt xuất huyết là căn bệnh có thể lây truyền từ người này sang người khác qua đường trung gian là muỗi vằn, chính vì thế, biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết ở người lớn và trẻ nhỏ hiệu quả nhất chính là:

• Vệ sinh nơi ở, môi trường sống xung quanh sạch sẽ, thoáng mát và khô ráo. Phát quang bụi rậm quanh nhà, ngoài vườn.

• Thu gom, tiêu hủy những vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà.

• Không tích trữ nước trong nhà, đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Xử lý nguồn nước, khơi thông cống rãnh xung quanh nhà.

• Tránh muỗi đốt: ngủ trong màn che, mặc quần áo dài tay, bôi kem chống muỗi, thắp hương muỗi, dùng bình xịt côn trùng...