Tiếp theo kỳ trước về yếu tố nhiệt độ và ánh sáng, chúng ta cùng tìm hiểu về hai yếu tố có tác động trực tiếp tới quá trình nở hoa của cây: độ ẩm và các chất dinh dưỡng.
Nước Và Độ Ẩm
Hầu hết các loại cây có chứa 90% là nước. Nước có nhiều vai trò trong cây, điển hình là:
- Là thành tố tối quan trọng của quá trình quang hợp và hô hấp
- Đảm nhiệm việc tạo nên độ cứng cáp của tế bào thực vật, từ đó định hình và duy trì hình dạng của mỗi loại cây
- Là chất dung môi giúp cho khoáng chất và carbohydrate di chuyển giữa các bộ phận của cây
- Điều hòa nhiệt độ của cây khi bốc hơi trong quá trình hô hấp
- Là nguồn áp suất để đẩy rễ luồn lách trong môi trường đất
- Là môi trường trung gian cho các phản ứng sinh hóa trong cây
Độ ẩm tương đối là tỉ lệ hơi nước trong không khí so với lượng hơi nước tối đa mà không khí có thể chứa được ở nhiệt độ và áp suất thông thường. Không khí nóng có thể chứa được nhiều hơi nước hơn, và ngược lại. Độ ẩm tương đối (hay relative humidity, RH) có thể được tính bằng công thức dưới đây:
RH = hơi nước trong không khí / hơi nước tối đa không khí có thể chứa được (ở nhiệt độ và áp suất thông thường)
RH được thể hiện bằng phần trăm. Ví dụ, nếu mỗi khối không khí có thể chứa tối đa 25g hơi nước, và hiện tại chỉ có 10g hơi nước được đo, vậy thì độ ẩm tương đối trong trường hợp này là:
RH = 10/25 = 0,4 = 40%
Ở 100%, không khí không thể chứa thêm hơi nước được nữa và sẽ có khả năng hình thành những khối mây trên cao, sau cùng dẫn tới mưa.
Hơi nước bay từ khu vực có độ ẩm tương đối cao hơn sang nơi có độ ẩm tương đối thấp hơn. Sự chênh lệch độ ẩm càng cao thì hơi nước di chuyển càng nhanh. Đây là một yếu tố quan trọng do tốc độ di chuyển của các luồng khí ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng hô hấp của cây.
Quan sát khí khổng và các tế bào lá bằng kính hiển vi, khí khổng ở trung tâm ảnh trong trạng thái mở rộng hết cỡ
Giữa các tế bào thực vật tồn tại những khoảng không rất nhỏ nơi độ ẩm tương đối gần với 100%. Khi khí khổng (lỗ thở của cây ở phía dưới mặt lá) mở ra, hơi nước trong lá được đẩy ra và hình thành một vùng không khí với độ ẩm cao ngay bên ngoài khí khổng. Bằng việc bão hòa vùng không này, sự chênh lệch độ ẩm giữa không gian giữa các tế bào lá và môi trường bên ngoài được giảm thiểu, do đó mà quá trình hô hấp cũng chậm lại.
Cây dưa chuột bị héo do nắng gắt và thiếu nước
Tuy nhiên, khi có gió thổi qua, quá trình hô hấp của cây tăng lên rõ rệt do hơi nước bị liên tục đẩy ra ngoài từ khí khổng trong nỗ lực giảm chênh lệch độ ẩm như đã giải thích. Chính vì vậy mà các bạn dễ thấy cây cối bị héo rũ vào những ngày khô, nắng và nhiều gió do nước trong cây bị rút ra quá nhiều từ lá. Nếu không được tưới nước đều đặn, áp lực của nước trong các tế bào thực vật giảm đi và không còn khả năng duy trì hình dáng ban đầu của cây.
Dinh Dưỡng Của Cây
Dinh dưỡng của cây thường bị hiểu nhầm thành phân bón cho cây. Thực chất, dinh dưỡng có thể hiểu là những nguyên tố hóa học cơ bản có sẵn để cây sinh trưởng và phát triển. Phân bón, bên cạnh đó, dùng để chỉ những chất được bổ sung vào môi trường sinh sống của cây để đạt được hiệu quả canh tác cao hơn.
Như đã chia sẻ trong bài viết “Nhất nước. Nhì phân. Tam tần. Tứ giống”, cây cần có 17 nguyên tố hóa học để phát triển bình thường. Ba trong số những nguyên tố đó (carbon, oxy, hydrogen) tồn tại trong nước. Những nguyên tố còn lại đến từ nguồn đất.
Sáu chất dinh dưỡng đa lượng được sử dụng trong phần lớn các loài cây gồm có nitơ, kali, magiê, canxi, phốt pho và lưu huỳnh.
Các nguyên tố hóa học giúp cây lớn lên như thế nào?
Tám nguyên tố khác được sử dụng rải rác ở ít loài cây hơn và được gọi là các chất dinh dưỡng vi lượng, gồm có sắt, kẽm, molybdenum, mangan, bo, đồng, coban và clo.
Hầu hết các chất dinh dưỡng được hòa tan trong nước và được hấp thụ nhờ hệ thống rễ cây, chiếm khoảng 98%. Trên thực tế chỉ có khoảng 2% các chất dinh dưỡng được phân tách trực tiếp từ các hạt đất.
Phân Bón
Phân bón là vật chất có chứa các chất dinh dưỡng bổ sung được thêm vào trong môi trường sinh trưởng của cây. Phân bón có thể được trộn vào đất hoặc nước tưới, cũng có loại được phun trực tiếp lên lá. Tuy nhiên phương pháp cuối cùng cần được thực hành cẩn thận vì có khả năng làm cháy lá nếu phân bón quá đậm đặc. Để khuyến khích cây ra hoa, nguyên tố phốt pho nên được chú trọng và dùng để bón lót khi cây đã có nhiều hơn 6 lá thật và đã sẵn sàng để nuôi quả.
Quá Trình Hấp Thụ Chất
Khi cây bị căng thẳng do thiếu sáng, nhiệt độ thất thường (quá thấp hoặc quá cao) hay vì các nguyên nhân khác, quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng của cây thường bị ảnh hưởng. Trong những trường hợp khi cây không khỏe, bạn sẽ dễ thấy cây ra hoa rất sớm dù thân lá vẫn còn rất còi cọc.
Cây rau xà lách bắt đầu nở hoa do bị căng thẳng vì điều kiện thời tiết nắng nóng
Chúng ta có thể hiểu đây là bản năng sinh tồn của các loài thực vật khi chúng cố gắng dồn hết sức lực vào việc duy trì nòi giống vì cảm thấy chúng sắp đến ngày tàn. Nếu chẳng may rơi vào tình cảnh này, bạn chỉ có thể gieo lại một đợt hạt mới hoặc mua cây khác bổ sung thôi bởi vì sẽ không có cách nào ngừng cho chúng ra hoa cả.
Các bạn có gặp phải vấn đề về việc cây ra hoa bất thường không? Mong rằng bài viết ngày hôm nay đã giúp bạn hiểu thêm dù chỉ một chút về khu vườn của mình. Chúc các bạn trồng vườn thành công và thư thái!
About the author
Hoàng Hà
