Nếu bạn không chủ đích trồng nấm, bạn có thể bị giật mình nếu nhìn thấy nấm mọc trong vườn nhà. Tin tốt là nấm vô hại với cây trồng, thậm chí trong đa số trường hợp nấm còn giúp cải tạo chất lượng đất.
Nấm Là Gì?
Nấm, gọi tắt của giới nấm, là những sinh vật dị dưỡng có thành tế bào bằng kitin (chitin). Nấm có thể tồn tại ở thể đa bào tạo nên thể sợi (mycelium) hay ở thể đơn bào. Chúng có khả năng sinh sản hữu tính và cả vô tính bằng bào tử.
Những đại diện tiêu biểu của giới nấm là nấm men (đơn bào, một số ít được sử dụng để lên men bánh mì), nấm mốc (đa bào) và nấm thể quả (đa bào). Nấm thể quả lại được chia ra thành nấm độc và nấm ăn được. Khỏi phải nói, nấm thể quả được đa số coi là đại diện thú vị nhất của giới nấm, vì chúng có nhiều kết cấu và mùi vị khác biệt.
Khi trồng cây, dù ở diện tích lớn hay nhỏ, bạn có thể thường xuyên gặp phải những bụi nấm mọc rải rác ở viền chậu hay đâu đó gần nơi cây hoa của bạn đang phát triển tốt. Nếu bạn không chủ đích trồng nấm, bạn có thể bị giật mình trong tình huống này, đặc biệt là khi bạn trồng cây trong nhà kín cổng cao tường. Tin tốt là nấm vô hại với cây trồng, thậm chí trong đa số trường hợp nấm còn giúp cải tạo chất lượng đất nữa!
Sự dày đặc của thể sợi của nấm trong đất
Cơ Chế Sinh Trưởng Và Phát Triển Của Nấm Thể Quả
Có một sự thật thú vì về nấm có thể bạn chưa biết: hệ gen của nấm thực chất gần với hệ gen của động vật hơn thực vật. Cũng vì thế mà nấm sinh trưởng không giống với cách mà các loài cây thường làm.
Thực chất, nấm mà bạn nhìn thấy trồi lên khỏi mặt đất không phải một cái cây, mà chính là “quả” của loài này! Thể sợi (mycelium) dưới mặt đất có chức năng dẫn truyền chất dinh dưỡng, đóng vai trò như bộ rễ và cấu trúc thân của thực vật. Khi nấm sẵn sàng sinh sản, “quả” nấm mới nhú lên khỏi mặt đất và nhả bào tử (đóng vai trò như là hạt cây) vào môi trường.
Bào tử phát tán từ nấm
Bào tử sau đó được phát tán nhờ gió. Chúng có khả năng bay rất xa và rất cao, luồn lách qua khe cửa và hạ cánh xuống chậu cây trồng trong nhà của bạn. Để duy trì giống nòi, các bào tử nấm này cần được tiếp xúc với nguồn dinh dưỡng như rễ cây, thân cây chết hoặc động vật chết để hút chất dinh dưỡng do chúng không có diệp lục để tự tổng hợp năng lượng. Tuy thế, nói rằng nấm sống ký sinh và làm hại cho cây là chưa đúng. Trái lại, đa phần các loài nấm phát triển cơ chế cộng sinh với cây, đặc biệt là ở tầng rễ. Nấm giúp cung cấp cho cây chất dinh dưỡng mà cây cần, đổi lại, cây sản xuất đường để nuôi nấm.
Nấm cũng là tác nhân chính trong quá trình phân hủy các chất hữu cơ như động, thực vật, phân động vật. Sau đó nấm chuyển đổi các chất dinh dưỡng từ nguồn này và nhả ngược lại vào đất theo cách mà các vi sinh vật khác không tài nào làm được.
Nấm Là Dấu Hiệu Đất Giàu Dinh Dưỡng
Thoạt đầu nhắc đến nấm, bạn nghĩ về điều gì? Tôi dám chắc rằng phần lớn sẽ liên tưởng đến một loại nấm cụ thể mang tên: nấm mốc. Loại nấm này thường phát triển theo cơ chế của loài ký sinh trùng. Tuy nhiên, trong đa số trường hợp, nấm nói chung có khả năng giúp cây trao đổi chất hoặc tổng hợp các chất dinh dưỡng vào đất.
Như đã bàn ở trên, không giống như nấm mốc là dấu hiệu của môi trường ẩm ướt, tù đọng, sự xuất hiện của nấm thể quả cho thấy rằng đất của bạn đang trong điều kiện khá tốt. Tại sao lại như vậy?
Hãy nhớ lại rằng nấm không giống thực vật, chúng không có rễ. Chúng phải nuôi sống mình bằng cách cộng sinh với hệ rễ của cây hay bằng cách tiếp xúc với nguồn dinh dưỡng phân rã trong đất. Nếu bạn chuyển chậu cho cây vào một môi trường sống mới và thấy có nấm mọc lên, có khả năng các bào tử nấm có trong đất phát triển bằng cách cộng sinh với cây của bạn. Trong một trường hợp khác, nếu bạn thấy nấm mọc lên thậm chí trước cả khi có cây, điều này cho thấy bào tử nấm đã kết nối với một thành phần nào đó trong đất (thường là các mảnh gỗ vụn) và bắt đầu sinh sôi.
Nấm ưa môi trường mát và ẩm mà không quá sáng. Đây là lý do vì sao mà bạn có thể thấy chúng xuất hiện ở những góc tưởng ẩm thấp và thiếu sáng.
Xử Trí Thế Nào Với Nấm Trong Vườn?
Mặc dù nấm vô hại cho cây trồng, chúng có thể không phải là một thành phần mà mọi người làm vườn muốn thấy. Có tác dụng như thuốc diệt côn trùng khi côn trùng ăn phải, nấm cũng rất nguy hiểm cho động vật nuôi và con người nếu bị tiêu thụ.
Nếu bạn đang cố gắng tránh cho nấm mọc vô tội vạ, hãy cố gắng loại bỏ nấm ngay khi bạn nhìn thấy chúng. Nấm dạng quả thường phát ra bào tử rất sớm ngay sau khi trồi lên khỏi mặt đất. Bạn cũng có thể chủ động cải tạo môi trường sống trở nên thông thoáng hơn, ấm áp và có độ ẩm thấp để phá vỡ nơi trú ngụ ưa thích của các loại nấm. Bên cạnh đó, việc tự làm đất từ phân ủ cũng có thể giảm thiểu khả năng đất trồng bị lẫn những vật chất không rõ ràng thúc đẩy sự hình thành của nấm.
Một Vài Sự Thật Khác Về Nấm Có Thể Bạn Chưa Biết
1. Nấm Mario có tác dụng tương tự trong đời thật
Những đầu nấm đỏ và trắng mà bạn thấy trong Super Mario có tác dụng làm cho nhân vật lớn bổng lên cũng tồn tại trong thế giới tự nhiên. Mang tên Amanita Muscaria, loài nấm này có độc gây chóng mặt và mất thăng bằng.
2. Có hơn 75 loài nấm phát sáng trong bóng tối như đom đóm nhờ hoạt chất mang tên oxyluciferin. Tên của chất hóa học này có gốc từ chữ “lucifer”, tiếng Latin nghĩa là “Người đem lại ánh sáng” (light-bringer).
3. Bào tử nấm có khả năng xua đuổi hơn 200.000 loài côn trùng mà không gây hại cho con người, có thể được coi là thuốc côn trùng xanh nhất.
4. Nấm đặc biệt tới mức có mùi vị Umami - vị ngọt từ xương, hương vị thứ năm sau chua, cay, mặn, ngọt. Bảo sao có hạt nêm từ nấm các bạn nhỉ!
5. Nấm rất giàu chất chống oxy hóa.
Và còn rất rất nhiều những sự thật thú vị khác nữa!
About the author
Hoàng Hà
More Like This
