Phân biệt đối xử tại nơi làm việc

Phân biệt đối xử tại nơi làm việc có thể xảy ra trong bất kỳ ngành nghề nào và có thể diễn ra dưới nhiều hình thức (công khai hoặc ngấm ngầm một cách tinh vi).

Phân biệt đối xử có thể tác động tiêu cực đến cuộc sống của mọi người bất kể dưới hình thức nào. Nó có thể khiến việc kiếm được việc làm, thăng chức hoặc trả lương công bằng trở nên khó khăn hơn. Nó cũng có thể dẫn đến cảm giác cô lập, căng thẳng và lo lắng.

Phân biệt đối xử là gì? 

Điều 3 Bộ Luật Lao động 2019 giải thích về hành vi phân biệt đối xử lao động như sau: 

“Phân biệt đối xử trong lao động là hành vi phân biệt, loại trừ hoặc ưu tiên dựa trên chủng tộc, màu da, nguồn gốc quốc gia hoặc nguồn gốc xã hội, dân tộc, giới tính, độ tuổi, tình trạng thai sản, tình trạng hôn nhân, tôn giáo, tín ngưỡng, chính kiến, khuyết tật, trách nhiệm gia đình hoặc trên cơ sở tình trạng nhiễm HIV hoặc vì lý do thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn, tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp có tác động làm ảnh hưởng đến bình đẳng về cơ hội việc làm hoặc nghề nghiệp.”

Căn cứ vào Điều 8 Bộ Luật Lao động 2019 cho biết hành vi phân biệt đối xử trong lao động là một trong các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động.

Các dấu hiệu phân biệt đối xử tại nơi làm việc

Sự phân biệt đối xử tại nơi làm việc có thể biểu hiện theo nhiều cách:

Đối xử không công bằng

Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của sự phân biệt đối xử tại nơi làm việc. hãy cân nhắc xem liệu bạn bị áp dụng các tiêu chuẩn khác với những người khác và bạn là người duy nhất trong văn phòng bị đối xử theo cách đó:

• Bạn phải đáp ứng tiêu chuẩn hiệu suất cao hơn.

• Bạn được yêu cầu ở lại muộn hơn những người khác.

• Bạn được yêu cầu đến làm việc sớm hơn những người khác.

Bình luận hoặc đùa cợt mang tính xúc phạm

Những bình luận hoặc trò đùa mang tính xúc phạm về tôn giáo, nguồn gốc, giới tính, độ tuổi hoặc các đặc điểm được bảo vệ khác của bạn là không phù hợp và có thể là dấu hiệu của sự phân biệt đối xử. Chúng không nhất thiết phải mang tính xúc phạm công khai mới được coi là không phù hợp. 

Hãy nhớ rằng, câu nói "chỉ là một trò đùa" không thể bao biện cho hành vi phân biệt đối xử. 

Bị cô lập, loại trừ khỏi tổ chức

Nếu bạn liên tục bị loại khỏi các cuộc họp, sự kiện quan trọng có liên quan đến công việc của mình, thì đó có thể là dấu hiệu của sự phân biệt đối xử.

Nếu lịch làm việc của bạn xung đột với một số loại cuộc họp hoặc sự kiện thường xuyên, bạn nên yêu cầu thay đổi lịch trình của mình. Nếu bạn vẫn bị loại khỏi các cuộc họp hoặc có lý do không thể thay đổi lịch trình của mình mà bạn không thể hiểu rõ, thì đó có thể là dấu hiệu của sự phân biệt đối xử.

Trả lương không bình đẳng

Trả lương cho một người ít hơn những người khác ở cùng vị trí có kinh nghiệm và trình độ tương đương hoặc cao hơn là một hình thức phân biệt đối xử.

Bị từ chối tiếp cận các cơ hội

Nếu bạn liên tục bị từ chối thăng chức, cơ hội đào tạo và/hoặc các quyền lợi khác dành cho những nhân viên khác có trình độ và hiệu suất công việc tương tự, thì đó có thể là dấu hiệu của sự phân biệt đối xử.

Thay đổi nhiệm vụ công việc mà không có lý do chính đáng

Dấu hiệu này có thể nhận thấy nếu trách nhiệm của bạn bị giảm, tăng đột ngột hoặc thay đổi theo cách có vẻ đột ngột và không cần thiết.

Thiên vị

Thiên vị được hiểu là việc đối xử ưu ái hơn đối với một người nào đó trong một nhóm người. Sự thiên vị tại nơi làm việc có thể xảy ra ở nhiều khía cạnh khác nhau, chẳng hạn như việc phân công không công bằng trong công việc, sự ghi nhận chênh lệch giữa những người có cùng đóng góp...

Một số kiểu phân biệt đối xử tại nơi làm việc cần lưu ý

Phân biệt đối xử theo tuổi tác

Phân biệt đối xử theo độ tuổi liên quan đến việc bị đối xử bất công dựa trên độ tuổi của bạn. Ví dụ, phân biệt đối xử theo độ tuổi có thể bắt nguồn từ quan niệm rằng người lớn tuổi khó thay đổi hoặc học các kỹ năng mới, điều này có thể dẫn đến việc không muốn đào tạo, thuê và thăng chức cho những người lao động lớn tuổi. Mặc dù thường được áp dụng để phân biệt đối xử với người lớn tuổi, nhưng nó cũng có thể liên quan đến sự thiên vị đối với mọi người ở mọi lứa tuổi.

Ví dụ về phân biệt đối xử theo độ tuổi bao gồm bị sa thải, không được tuyển dụng, không được thăng chức, không được đào tạo công bằng hoặc không được giao nhiệm vụ vì tuổi tác của bạn. Điều này có thể liên quan đến việc bị sa thải để tuyển dụng một ứng viên trẻ hơn hoặc không được thăng chức vì người sử dụng lao động cho rằng bạn còn quá trẻ.

Phân biệt đối xử với người khuyết tật

Phân biệt đối xử với người khuyết tật liên quan đến việc đối xử không công bằng hoặc thiên vị đối với các cá nhân do khuyết tật của họ. Phân biệt đối xử có thể là trực tiếp, chẳng hạn như không tuyển dụng ai đó vì mắc bệnh mãn tính, hoặc gián tiếp, chẳng hạn như có yêu cầu công việc loại trừ những người người khuyết tật. Nó cũng có thể bao gồm việc không thực hiện các điều chỉnh hợp lý, quấy rối và trả thù.

Phân biệt đối xử dựa trên giới tính và xu hướng tính dục

Sự phân biệt đối xử này có thể bao gồm việc từ chối các quyền và dịch vụ liên quan đến việc làm, quấy rối bằng lời nói hoặc hành động và các hành vi thể hiện định kiến ​​khác.

Ví dụ về loại phân biệt đối xử này bao gồm từ chối thuê một người vì họ là người đồng tính hoặc từ chối cho ai đó thuê nhà dựa trên khuynh hướng tình dục hoặc bản dạng giới của họ. Nó cũng có thể bao gồm quấy rối dựa trên khuynh hướng tình dục hoặc bản dạng giới tạo ra môi trường làm việc thù địch. Một ví dụ về điều này bao gồm việc sử dụng sai đại từ hoặc gọi tên một nhân viên chuyển giới một cách cố ý và liên tục.

Phân biệt đối xử dựa trên tình trạng thai sản và hôn nhân

Các ví dụ về phân biệt đối xử này có thể bao gồm:

Không tuyển dụng người vì họ đang mang thai

Sa thải người vì đang mang thai

Từ chối thăng chức cho người đang mang thai

Giảm giờ làm việc của ai đó vì họ là cha mẹ

Từ chối thăng chức người có con

Loại trừ mọi người khỏi các hoạt động dựa trên việc làm cha mẹ của họ

Chuyển ai đó sang một công việc khác vì họ đã sinh con

Đưa ra những bình luận mang tính hạ thấp tình trạng làm cha mẹ của ai đó

Phân biệt đối xử về tôn giáo

Phân biệt đối xử về tôn giáo là đối xử với ai đó khác biệt hoặc không công bằng dựa trên tín ngưỡng và thực hành tôn giáo của họ. Ví dụ, hành động chế giễu các hoạt động tôn giáo của ai đó, quấy rối tạo ra môi trường làm việc thù địch và tách biệt họ với những người khác vì tôn giáo của họ.

Phân biệt đối xử dựa trên nguồn gốc 

Phân biệt đối xử dựa trên nguồn gốc/vùng miền/quốc gia liên quan đến sự đối xử có định kiến ​​do nơi sinh, văn hóa, tổ tiên hoặc đặc điểm ngôn ngữ của một người.

Ví dụ về loại phân biệt đối xử này bao gồm từ chối tuyển dụng ai đó vì giọng nói của họ hoặc làm khó họ vì quốc tịch của họ. Trêu chọc hoặc nhận xét bừa bãi sẽ đủ điều kiện là phân biệt đối xử nếu chúng tạo ra môi trường làm việc thù địch.

Quấy rối tình dục

Quấy rối tình dục liên quan đến những hành vi tiếp cận tình dục không mong muốn. Ví dụ có thể bao gồm các bình luận, động chạm, cử chỉ, giao tiếp bằng văn bản hoặc các hành vi tiếp cận không mong muốn khác.

Quấy rối tình dục cũng liên quan đến một người có quyền lực đưa ra phần thưởng việc làm, chẳng hạn như thăng chức hoặc tăng lương, để đổi lấy ân huệ tình dục. Môi trường làm việc thù địch liên quan đến quấy rối tình dục, khiến nhân viên khó khăn và không thoải mái khi thực hiện công việc.

Phải làm gì nếu bạn bị phân biệt đối xử tại nơi làm việc?

Mặc dù đã có những giải pháp hạn chế tình trạng phân biệt đối xử trong lao động, nhưng sự phân biệt đối xử thường diễn ra dưới những hình thức tinh vi và ngấm ngầm hơn trong các tương tác hàng ngày. Ví dụ có thể bao gồm các hành vi gây hấn nhỏ (đưa ra những bình luận thô lỗ hoặc vô hiệu), bị đối xử thiếu tôn trọng, bị phớt lờ...

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng phân biệt đối xử có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và hạnh phúc của một người. Các hình thức phân biệt đối xử khác nhau có liên quan đến tỷ lệ tự tử cao hơn, sức khỏe tim mạch kém hơn và nguy cơ tăng huyết áp.

Hiểu quyền của bản thân

Tìm hiểu về luật pháp và quy định liên quan đến phân biệt đối xử sẽ giúp bạn xác định hành vi phân biệt đối xử và có hành động thích hợp.

Đồng thời, tìm hiểu thêm về các cách tiếp cận để báo cáo và giải quyết tình trạng phân biệt đối xử tại nơi làm việc của bạn. Điều này có thể bao gồm báo cáo tình trạng phân biệt đối xử với bộ phận nhân sự và thảo luận với những người giám sát đáng tin cậy.

Đừng quên thu thập thông tin và bằng chứng khi bạn muốn khiếu nại. Và hãy cảnh giác với các hành động trả đũa. 

Tìm kiếm sự hỗ trợ

Phân biệt đối xử có thể gây tổn hại đến lòng tự trọng, đặc biệt là khi mọi người bắt đầu nội tâm hóa những thái độ tiêu cực mà họ gặp phải. Việc ở bên những người ủng hộ bạn có thể giúp giảm bớt một số tác động có hại của tình trạng phân biệt đối xử, xác nhận những trải nghiệm của bạn và nhắc nhở bạn về giá trị của mình.

Chăm sóc bản thân

Gặp phải sự phân biệt đối xử rất căng thẳng và có thể gây ra sự tức giận, buồn bã và lo lắng. Căng thẳng dẫn đến một loạt các phản ứng về thể chất, cảm xúc và hành vi, bao gồm cả cảm xúc tiêu cực và tăng huyết áp.

Vì căng thẳng có tác động đáng kể đến sức khỏe, nên điều cần thiết là phải tìm cách kiểm soát những cảm xúc này khi chúng xảy ra. Hãy thử nghiệm các kỹ thuật kiểm soát căng thẳng khác nhau như yoga, thiền, tập thể dục và chăm sóc bản thân thật tốt nhé!

Nói chuyện với chuyên gia

Đối mặt với sự phân biệt đối xử cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng và trầm cảm. ​​Nói chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần cũng có thể giúp bạn đối phó với những tác động của sự phân biệt đối xử.

Xem xét chuyển sang môi trường mới

Trong trường hợp bạn đã thử tất cả các phương pháp trên nhưng không có sự thay đổi, hay thậm chí sự phân biệt đối xử ngày càng thể hiện rõ nét, thì bạn nên cân nhắc đến việc tìm kiếm môi trường làm việc mới.

Bởi bạn xứng đáng với được đối xử công bằng, xứng đáng được ghi phát huy hết khả năng và xứng đáng được ghi nhận nhờ những nỗ lực của bản thân.

Giải pháp hạn chế tình trạng phân biệt đối xử tại nơi làm việc

Khuyến khích nhân viên báo cáo hành vi phân biệt đối xử: Khuyến khích nhân viên báo cáo mọi sự cố phân biệt đối xử và cung cấp nhiều kênh để họ thực hiện, chẳng hạn như thông qua phòng Nhân sự hoặc người quản lý được chỉ định.

Điều tra tất cả các báo cáo về phân biệt đối xử: Xem xét nghiêm túc tất cả các báo cáo về phân biệt đối xử và tiến hành điều tra kỹ lưỡng. Phỏng vấn tất cả các bên liên quan, thu thập bằng chứng và ghi lại các phát hiện. 

Nâng cao ý thức: Cung cấp đào tạo thường xuyên về đa dạng và hòa nhập cho tất cả nhân viên để giúp tạo ra môi trường làm việc tích cực và hòa nhập.

Làm gương: Là người quản lý hoặc chủ lao động, hành động và hành vi của bạn sẽ định hình phong cách cho phần còn lại của tổ chức. Làm gương và thể hiện cam kết về đa dạng và hòa nhập trong hành vi và quá trình ra quyết định của chính bạn.

Tạo môi trường hòa nhập: Khuyến khích và hỗ trợ các nhóm nguồn lực của nhân viên, tôn vinh sự đa dạng và tạo ra môi trường hòa nhập và chào đón cho tất cả nhân viên.

Giám sát và xem xét các chính sách: Phân biệt đối xử thường xảy ra do các chính sách không đầy đủ hoặc không công bằng. Người sử dụng lao động nên thường xuyên giám sát và xem xét các chính sách để đảm bảo rằng chúng không phân biệt đối xử với bất kỳ nhóm nhân viên nào.